Μορφωμένη καταπίεση
Πιτσιρίκο γεια σου. Με απασχολεί ένα θέμα και θέλω να το μοιραστώ μαζί σου. Είναι το θέμα της “μορφωμένης” καταπίεσης, όπως την αποκαλώ εγώ. Η μορφωμένη καταπίεση είναι -όπως το έχω στο μυαλό μου δηλαδή- μια μορφή λεκτικής και συμπεριφορικής, ψυχολογικής βίας κατά των γυναικών από τους συντρόφους τους, οι οποίοι νομίζω ότι πολλές φορές δεν συνειδητοποιούν καν τον αντίκτυπο που έχει η συμπεριφορά τους στη σύντροφό τους. Μπορεί να είναι και χωρίς βρισιές ή βαριές εκφράσεις και μπορεί να μην συμβαίνει διαρκώς.
Ίσως να αναρωτιέσαι γιατί τη βάφτισα “μορφωμένη”. Τη λέω έτσι γιατί την παρατηρώ ανάμεσα σε μορφωμένα ζευγάρια, εκεί όπου η ύπαρξη της προκαλεί μεγάλη έκπληξη. Είναι μια καταπίεση συγκεκαλυμμένη, την οποία ο τρίτος παρατηρητής, ο εκτός του σπιτιού, μπορεί να μην υποψιάζεται καν. Οι αποδέκτες μπορεί να είναι ακόμα και γυναίκες δυναμικές εκ πρώτης όψεως.
Είναι μια καταπίεση που στις νεαρές ηλικίες αναπτύσσεται για χάρη του μοντέλου των αμφίδρομων υποχωρήσεων, προκειμένου να επιτύχει μια σχέση (μόνο που τελικά ίσως να μην είναι και τόσο αμφίδρομες αυτές οι υποχωρήσεις) και είναι η καταπίεση που στις μεγαλύτερες ηλικίες αναπτύσσεται στο κοινωνικώς επιβαλλόμενο πλαίσιο του «η γυναίκα πρέπει να ξέρει πότε να το βουλώνει» (και όποιος πιστεύει ότι αυτά δεν συμβαίνουν πλέον, το 2014, ίσως θα πρέπει να παρατηρήσει καλύτερα ορισμένα ζευγάρια γύρω του).
Πού την βλέπουμε αυτήν την καταπίεση; Την βλέπουμε σε νέες κοπέλες που μένουν μήνες και χρόνια σε σχέσεις που δεν τραβάνε άλλο (ή που κάνουν ακόμα και έκτρωση ενώ δεν θέλουν), τη βλέπουμε στο πρόσωπο κάτι σιωπηλών και θλιμμένων 40+ γυναικών, τη βλέπουμε στο πρόσωπο κάποιων πιο μεγάλων γυναικών, οι οποίες στο πρόσωπο του συζύγου τους αυτές επιμένουν ακόμα να βλέπουν και να αγαπούν τον νέο άντρα που ερωτεύτηκαν κάποτε.
Όλες αυτές νοιώθω ότι, ενώ περιτριγυρίζονται από κόσμο, αισθάνονται πολλή μοναξιά.
Θα μου πεις, γιατί όλες αυτές οι γυναίκες κάθε ηλικίας δεν αντιδρούν; Καλά, μερικές αντιδρούν και τελικά προστατεύουν τον εαυτό τους (και μπράβο τους). Αλλά όσες δεν αντιδρούν νομίζω ότι το κάνουν από κούραση και εξάντληση.
Μια γυναίκα που είναι και σύζυγος, και εργαζόμενη, και μάνα, και γιαγιά, και γιατρός (όλες οι μαμάδες είναι), και μαγείρισσα, και πλύστρα, και ψυχολόγος (όσες έχουν κόρες, ξέρουν τι εννοώ), και χίλια δυο ακόμα, αυτή η γυναίκα πόσους καυγάδες να αντέξει; Μία φορά, δυο, τρεις, μετά καταλαβαίνει ότι αν απλώς σωπάσει, η μπόρα θα κοπάσει.
Και καμιά φορά που οι γυναίκες σωπαίνουν, όντως έτσι συμβαίνει, γιατί υπάρχουν και ευτυχισμένες σχέσεις που έχουν εντάσεις και λίγη σιωπή δεν βλάπτει (καμιά φορά στο θυμό ξεφεύγουν και παραπάνω κουβέντες).
Αλλά τις πιο πολλές φορές νομίζω ότι απλώς καταπιέζονται και καταπίνουν τις σκέψεις τους, χωρίς να κοπάζει η μπόρα – απλώς είναι καταιγίδα με διαλείμματα. Κι έτσι, αυτές οι γυναίκες οδηγούνται σιγά-σιγά στη σιωπή.
Μια ζωή χωρίς άποψη εξάλλου είναι πάντα πιο ήρεμη. Όχι όμορφη, αλλά σίγουρα πιο ήρεμη. Και ενίοτε υπάρχουν γυναίκες που με τα χρόνια και τις δυσκολίες της ζωής έχουν αγγίξει τα όρια αντοχής τους και συμβιβάζονται με αυτό.
Σώζονται αυτές οι σχέσεις στις οποίες υπάρχει αυτή η μορφωμένη καταπίεση; Δεν ξέρω. Αλλά θέλω να ελπίζω πως ναι.
Πιστεύω ότι αυτού του είδους η καταπίεση πρέπει αφενός να επισημανθεί σε αυτόν που την ασκεί και αφετέρου αυτός να το λάβει σοβαρά υπόψη του ως ένα υπαρκτό ενδεχόμενο αυτό όντως να συμβαίνει.
Η ψυχολογική βία τραυματίζει τους αποδέκτες της και δεν παύει να είναι βία, ακόμα κι αν τα άτομα που την ασκούν έχουν κάποια δίκαια αιτήματα. Μια μακροχρόνια σχέση και συμβίωση θέλει καθημερινή και αμφοτερόπλευρη προσπάθεια, προκειμένου να είναι ευτυχισμένη.
Και καμιά φόρα και οι άντρες κουράζονται και οδηγούνται σε τέτοιους ρόλους “καταπιεστή”, χωρίς απαραιτήτως να είναι καθάρματα. Είναι κι αυτοί άνθρωποι με αδυναμίες.
Όπως λέει και η μητέρα μου, όμως, οι σχέσεις θέλουν υπομονή και συντήρηση. Και πρέπει μέσα στο πλαίσιο της όποιας σχέσης (και) οι γυναίκες να μιλάνε, και κυρίως να μπορούν να μιλάνε και να έχουν μια άποψη.
Όλες αυτές οι γυναίκες που αναφέρονται παραπάνω είναι μαμάδες, θείες, προϊστάμενες, υπάλληλοι, συμφοιτήτριες, συνάδελφοι κλπ κάποιων ανθρώπων.
Αν εσύ που διαβάζεις αυτές τις γραμμές είσαι ένας από αυτούς και εντοπίσεις το παραπάνω πρόβλημα, σε παρακαλώ βοήθησέ τες.
Πώς; Δεν θέλει κόπο· άκουσέ τις.
Πιες ένα καφέ μαζί τους κι αν αρχίσουν να κλαίνε, δώσε κι ένα χαρτομάντιλο. Δεν είναι ανάγκη να φέρεις δικηγόρους κι αστυνομίες, ούτε να λύσεις εσύ το πρόβλημά τους. Δώσε λίγη σημασία, λίγο χρόνο. Δώσε μια αγκαλιά και λίγο κουράγιο.
Ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σου πιτσιρίκο,
ελπίζω να μη σε κούρασα (και να μη σε ξενέρωσα καλοκαιριάτικα),
Κρις
(Αγαπητή Χριστίνα, το θέμα των ανθρωπίνων σχέσεων είναι τεράστιο. Δεν νομίζω πως αυτό που γράφετε αφορά μόνο τα μορφωμένα ζευγάρια. Ίσως, οι παρέες σας είναι τέτοιες και σας οδηγούν σε αυτό το συμπέρασμα. Επίσης, δεν νομίζω πως αυτό αφορά μόνο τις αισθηματικές σχέσεις ανάμεσα σε έναν άνδρα και μια γυναίκα. Αυτό αφορά όλες τις ανθρώπινες σχέσεις. Και τις φιλικές σχέσεις. Επίσης, αφορά και τα ομόφυλα ζευγάρια. Είχα διαβάσει πως το πρώτο ζευγάρι ανδρών που παντρεύτηκαν στην Ισπανία -μετά από μεγάλους αγώνες για να παντρεύονται οι ομοφυλόφιλοι- χώρισαν μετά από λίγο και πήγαν στα δικαστήρια, όπου ο ένας ζητούσε από τον άλλον την τηλεόραση, το ψυγείο, την κουζίνα, τον καναπέ κλπ. Δηλαδή, αρχικά αγωνίστηκαν για το δικαίωμά τους στο γάμο και λίγους μήνες μετά ξεκατινιάστηκαν για το ψυγείο και την τηλεόραση. Μεγάλο φιάσκο οι ανθρώπινες σχέσεις. Έχω την εντύπωση πως οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να κατακτήσουν τον άλλον και όχι να ενωθούν μαζί του ψυχικά και σωματικά. Εκεί χάνεται το παιχνίδι και τελειώνουν όλα. Επίσης, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι φτιαγμένοι για να ζουν με τον ίδιο άνθρωπο επί 60 χρόνια. Ούτε για να ζουν μια ζωή στο ίδιο σπίτι, στο ίδιο μέρος, κάνοντας πάντα τα ίδια πράγματα. Οι άνδρες είναι για λύπηση σήμερα αλλά οι γυναίκες δεν είναι ανεύθυνες γι’ αυτό. Και τους άνδρες και τις γυναίκες μια γυναίκα τους γέννησε και τους μεγάλωσε. Η ανθρωπότητα θα δει κάποτε το αδιέξοδο της ανδρικής κυριαρχίας, των ανδρικών προτύπων και των ανδρικών κανόνων που έχουν αιματοκυλίσει τον πλανήτη επί αιώνες. Το μέλλον είναι θηλυκό. Ένας άνδρας μόνος του είναι ένα τίποτα, μια γυναίκα μόνη της είναι κάτι, ένας άνδρας και μια γυναίκα μαζί είναι τα πάντα. Να είστε καλά.)
Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου
Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.