Φτώχεια
Φίλε Πιτσιρίκο, όταν ήμουν αρκετά νεότερος, διαβάζοντας τους κλασικούς και τις θεωρίες για την κοινωνική δικαιοσύνη και τον σοσιαλισμό, είχα πάντοτε μια πολύ μεγάλη απορία. Αφού οι φτωχοί όλου του κόσμου είναι πάρα πολλοί και η ανάγκη τους μεγάλη, γιατί δεν ξεσηκώνονται; Γιατί δεν βγαίνουν επιθετικά στο προσκήνιο και να αλλάξουν τον ρου της ιστορίας;
Σήμερα 62 άνθρωποι –όπως έγραφε κι ο Κομπανιέρο– κατέχουν όσα το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Το 1% των κατοίκων της γης έχει περιουσία μεγαλύτερη όσο το υπόλοιπο 99%.
Τι διάολο κάνει αυτή η αναθεματισμένη συντριπτική πλειοψηφία των φτωχών κι αδικημένων;
Γιατί δεν αντιδρά;
Γιατί υποτάσσεται διαρκώς στην «μοίρα της» με ολοένα και χειρότερο τρόπο;
Ομολογώ πως εκείνη την εποχή, απαντήσεις δεν βρήκα σε αυτά τα ερωτήματα.
Μονάχα μια φράση του Κικέρωνα είχα βρει και την κολλούσα στις απαντήσεις που έδινα σε όσους είχαν τις ίδιες απορίες με εμένα.
«Πρώτα ζούμε και μετά φιλοσοφούμε».
Φυσικά, όταν η εμπειρία μου κτύπησε την πόρτα μέσω της παρατήρησης της διαρκούς φτωχοποίησης της δικής μου πατρίδας, κατάλαβα το πόσο ανόητο και ρηχό ήτανε εκείνο το «τσιτάτο».
Όπως και τόσα άλλα, άλλωστε.
Σήμερα αρχίζω να αντιλαμβάνομαι τον παθογενετικό μηχανισμό της ασθένειας που λέγεται «φτώχεια».
Ποια είναι τα συμπτώματα και ποιες οι κλινικές εκδηλώσεις.
Και ίσως ποια μέτρα πρέπει από νωρίς να πάρεις για να την πολεμήσεις.
Κατ’ αρχάς, η φτώχεια δεν είναι μονάχα οικονομική.
Δεν είναι μονάχα ένα αριθμητικό όριο εισοδήματος κάτω από το οποίο κανείς δεν μπορεί να επιβιώσει ως άνθρωπος.
Η φτώχεια είναι –ίσως και πάνω από όλα– μια πνευματική και συμπεριφεριολογική κατάσταση που εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους.
Αυτοταπείνωση και ενοχική συμπεριφορά, απουσία κάθε προσδοκίας για ένα καλύτερο-διαφορετικό μέλλον, αδυναμία μακροπρόθεσμου σχεδιασμού, αυτιστική κοινωνική συμπεριφορά.
Το τελευταίο, ίσως, να είναι και το σπουδαιότερο.
Ο παραδομένος στην κατάσταση της φτώχειας κλείνεται στον εαυτό του και στα προβλήματα του, αδιαφορεί για τους άλλους και την κοινωνία.
Για τον φτωχό αυτιστικό, η πραγματικότητα δεν ξεπερνά την περίμετρο των 10-20 μέτρων γύρω από τον εαυτό του και οτιδήποτε ο χώρος αυτός περιλαμβάνει.
Ο φτωχός αυτιστικός δεν νοιάζεται καθόλου για τις πράξεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων.
Ασχολείται μονάχα στον βαθμό που οι άλλοι παραβιάζουν τα νοητά σύνορα του μικρόκοσμού του.
Δεν τον απασχολεί αν τριγύρω του πεθαίνουν άνθρωποι από το κρύο μέσα στα χαρτόκουτά τους, είναι όμως απόλυτα ικανός να σκοτώσει εκείνον που θα τολμήσει να αγγίξει το δικό του χαρτόκουτο.
Ο φτωχός αυτιστικός μπορεί να κουβεντιάζει για ώρες σχετικά με το πόσο χαριτωμένα έκλασε ο μικρός του γιος όταν τον πήρε αγκαλιά για να τον πάει στο κρεβατάκι του για να κοιμηθεί, αλλά του είναι βαρετές και ανούσιες οι συζητήσεις για τα γενικότερα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της κοινωνίας στην οποία ζει.
Ο φτωχός αυτιστικός κινείται σαν υπνωτισμένος και χάνει κάθε μη αναγκαία επαφή με την υπόλοιπη κοινότητα.
Στην προσωπική του θεώρηση των πραγμάτων, υπάρχει ο εαυτός του και η οικογένειά του και γύρω από αυτόν τον κύκλο άνθρωποι που ο καθένας αποτελεί μια ιδιαίτερη κατηγορία από μόνος του.
Δεν υπάρχει στην ουσία ούτε φίλος, ούτε σύντροφος.
Υπάρχει μονάχα «εχθρός» και «μη εχθρός» (ή «πιθανά εχθρός»).
Υπάρχουν τα «σημαντικά και σπουδαία» δηλαδή τα δικά του, υπάρχουν και τα «ασήμαντα» εκείνα δηλαδή που αφορούν όλους τους άλλους και την κοινωνία ως σύνολο.
Αλήθεια, δεν είναι αυτό το background πίσω από τις αμέτρητες συγκρούσεις φτωχών για μια θέση στο τίποτα;
Δεν είναι αυτό το background της σημερινής απαθούς, παραδομένης και κοινωνικά διαλυμένης Ελλάδας;
Δεν ήταν άραγε το ίδιο background των χρόνων που προηγήθηκαν της χρεοκοπίας και των μνημονίων;
Η πνευματική χρεοκοπία και ο κρετινισμός δεν είναι το καλύτερο έδαφος για να καρπίσει ο σπόρος της υποταγής;
Τι μπορεί όμως να γίνει θα αναρωτηθεί κάποιος.
Εγώ, ειλικρινά, δεν γνωρίζω την απάντηση.
Ξέρω όμως πως τα παλιά χρόνια υπήρχαν κάποια εργαστήρια της αριστερής και προοδευτικής διανόησης που προσπαθούσαν να βρουν το φάρμακο.
Ξέρω ότι υπήρξαν στην ιστορία πάμπτωχοι και απαίδευτοι λαοί που είδαν το φως, σήκωσαν ψηλά το κεφάλι και προχώρησαν μπροστά.
Πρώτος και καλύτερος ο λαός της Κούβας.
Σήμερα όμως η αριστερά –ή ό,τι έχει απομείνει από αυτήν– υποστηρίζει την Κλίντον για να μην βγει ο Τραμπ, τον Σαρκοζί για να μην βγει η Λεπέν, την ΕΕ και το ευρώ για να μην έρθει το …χάος.
Κι όταν δεν το κάνει αυτό, κινείται στις ράγες του φτωχού-αυτιστικού.
Κλειστά παράθυρα και πόρτες να μην μπει κανείς άλλος μέσα και μας λερώσει τις κόκκινες μοκέτες.
Παλιά, η διανόηση είχε κάποια υπόσταση και ρόλο αμφισβήτησης των κακώς κείμενων της κοινωνίας.
Τώρα απολογείται για τα αφεντικά στα πανεπιστήμια των οποίων σπουδάζει και «καλλιεργεί το πνεύμα της».
Διανοούμενοι και καλλιτέχνες αντιεξουσιαστές -με την ευρύτερη έννοια του όρου- δεν παράγονται πια.
Κι αυτό δεν είναι μονάχα, ή κυρίως, πρόβλημα της Ελλάδας, της οποίας η παραγωγή φτωχή ήτανε πάντα.
Είναι πρόβλημα του Δυτικού κόσμου.
Είναι πρόβλημα της ανθρωπότητας.
Πρώτα φτωχαίνει το πνεύμα και μετά η τσέπη του ανθρώπου.
Μετά ξεκινάει η ζωή ως ζόμπι.
Μα αν δεν σέβεσαι και δεν εκτιμάς εσύ ο ίδιος την ζωή σου, πώς περιμένεις να το κάνουν οι άλλοι;
Θα σε πυροβολούν όπως στα film του Hollywood και από τα ουρλιαχτά του πόνου δεν θα συγκινείται κανένας.
Φιλιά από την Εσπερία
Ηλίας
(Αγαπητέ Ηλία, έχουν περάσει 168 χρόνια από το 1848 που εκδόθηκε το “Κομμουνιστικό Μανιφέστο” των Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς, το οποίο είχε στο εξώφυλλο την εμβληματική φράση “Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε”. Ηλία, είναι ασφαλές, 168 χρόνια μετά, να συμπεράνουμε -και να παραδεχτούμε επιτέλους- πως οι προλετάριοι δεν θέλουν να ενωθούν. Ηλία, δεν υπάρχει διανόηση σήμερα, δεν υπάρχει πολιτισμός. Υπάρχει μόνο η ελεύθερη οικονομία της αγοράς που ούτε ελεύθερη είναι, ούτε οικονομία. Είναι μια φούσκα και ένα καζίνο. Όποιος εξυπηρετεί αυτά, έχει λόγο ύπαρξης. Οι υπόλοιποι περισσεύουν. Ηλία, νεότερος είχα μια ιδεαλιστική αντίληψη για τους φτωχούς. Νόμιζα πως οι φτωχοί είναι όπως περιγράφονταν στα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, σε στίχους μεγάλων ποιητών. Μεγαλώνοντας, συνειδητοποίησα πως και οι φτωχοί μπορούν να είναι εξαιρετικά καθάρματα. Τον Τσε Γκεβάρα τον πρόδωσαν οι πάμπτωχοι Βολιβιανοί χωρικοί, για τους οποίους αγωνιζόταν. Συμπέρασμα: Μην αγωνίζεσαι για τους φτωχούς, μόνο και μόνο επειδή είναι φτωχοί. Επίσης, ρώτα κάποιον αν θέλει να αγωνιστεί ο ίδιος για τη ζωή του, πριν αγωνιστείς εσύ για αυτόν. Ποτέ δεν θα ξεχάσω σε πόσα εργατικά καλέσματα πήγα τα τελευταία χρόνια, όπου οι εργαζόμενοι -που είχαν κάνει το κάλεσμα- δεν είχαν έρθει. Ηλία, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ο Μαρξ παρέβλεψε πως οι περισσότεροι άνθρωποι είναι καθάρματα. Μπορεί να έχει δίκιο ο Ρουσό πως οι άνθρωποι γεννιούνται καλοί και είναι η κοινωνία που τους καταστρέφει αλλά η ουσία είναι πως η κοινωνία είναι γεμάτη καθάρματα. Και ηλίθιους. Ηλία, όλα αυτά τα καθάρματα που διέλυσαν την Ελλάδα, κάποια άλλα καθάρματα τους ψήφιζαν σαράντα χρόνια. Σαράντα χρόνια. Ηλία, εμένα η αλληλεγγύη και η συμπόνια μου τελείωσαν. Και μάλιστα, μετά τους αριστερούς απατεώνες, που έπιασαν μια καρέκλα και ξέχασαν όσα έλεγαν, είναι οι σύντροφοί σου που σε οδηγούν στη γωνιά σου. Γιατί δεν έχει νόημα. Δεν έχει νόημα, όταν οι σύντροφοί σου είναι απατεώνες και οι φτωχοί και αδύναμοι αγαπούν την δυστυχία τους. Ηλία, δεν μπορείς να διαβάσεις εσύ βιβλία για τους άλλους, δεν μπορείς να ακούσεις εσύ μουσική για τους άλλους, δεν μπορείς να βλέπεις εσύ θέατρο για τους άλλους, δεν μπορείς να μορφωθείς εσύ για τους άλλους, δεν μπορείς να σέβεσαι εσύ για τους άλλους, δεν μπορείς να είσαι εσύ ευγενικός για τους άλλους· αυτά είναι πράγματα που κάποιος τα επιλέγει μόνος του, αν θέλει να προσπαθήσει να γίνει άνθρωπος. Και θέλουν κάποια προσπάθεια. Δεν γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη, δεν είναι like στο Facebook, ούτε εφαρμογή στο κινητό. Να είσαι καλά, Ηλία. Και να χαίρεσαι που δεν είσαι σαν αυτούς. Γιατί το θέμα στη ζωή είναι “να μη γίνουμε σαν αυτούς”. Ηλία, αφού γνώρισα άπειρους ανθρώπους αυτά τα χρόνια, επέστρεψα -αν και δεν έφυγα ποτέ- στην “ασφάλεια” των παιδικών μου φίλων. Γιατί εκεί έξω είναι μια κόλαση ιδιωτείας και κουτοπονηριάς. Κανίβαλοι και βρυκόλακες. Την αγάπη μου. Και μην ξεχάσεις να φτιάξεις το σπίτι με τον ξενώνα που θα με φιλοξενήσεις.)
Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου
Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.