Η ολλανδική φιλοξενία
Πιτσιρίκο, φίλες και φίλοι του λόγου και της τέχνης, καλησπέρα!
Γρίφος: Είστε στην Ολλανδία και βρεθήκατε να πίνετε καφέ αργά το μεσημέρι στο σπίτι μιας ολλανδικής οικογένειας. Σας λένε “τώρα θα φάμε”. Τι πρέπει να κάνετε;
Α) Να πάτε να πλύνετε τα χέρια σας για να καθίσετε στο τραπέζι.
Β) Να φύγετε.
Spoiler: οι οικοδεσπότες σας μόλις σας ανακοίνωσαν ότι πρόκειται να πάρουν το γεύμα τους, δεν σας υπολόγιζαν στο τραπέζι και παρακαλείσθε να φύγετε για να φάνε με την ησυχία τους.
Ακούγεται αυτό σκανδαλώδες για κάποιον που κατάγεται από τη χώρα του Ξένιου Δία; Είναι προσβλητικό και αιτία να μην ξαναδείτε αυτούς τους απαράδεκτους τύπους ποτέ ξανά; Μπορεί.
Ας ακούσουμε τι έχουν να πουν οι Ολλανδοί για τον εαυτό τους:
Επιγραμματικά, καταλαβαίνουν ότι είναι κάτι που φαίνεται ξένο και αγενές σε άτομα που έρχονται από άλλη κουλτούρα. Δεν φαίνεται, όμως, να το μετανιώνουν, ειδικά άτομα μιας ηλικίας και πάνω. Το βρίσκουν πρακτικό και ντόμπρο. Φίλε, καλά τα είπαμε, αλλά εμείς σε καλέσαμε για καφέ. Δεν είπαμε τίποτα για τραπέζι, για το οποίο ψωνίσαμε στο σούπερ μάρκετ μόνο για μας, ακριβώς για τρία πιάτα: του Πίτερ, της Κάριν και της μικρής Σάσκια. Και μη φανταστείς ότι είναι κι αυτά τεράστιες μεριδάρες. Οπότε, μη μας φέρνεις κι εμάς σε δύσκολη θέση, πιάσε το υπονοούμενο και φύγε μόνος σου.
Κατάλαβέ μας, δεν είναι ότι δε σε συμπαθούμε, το αντίθετο, σε βρίσκουμε πολύ συμπαθητικό, γι’ αυτό και σε καλέσαμε για καφέ άλλωστε. Όμως έχουμε ένα πρόγραμμα, και είμαστε και πολυάσχολοι άνθρωποι. Δε γίνεται έτσι ξαφνικά να αρχίσουμε τα τραπεζώματα. Δεν το συνεννοηθήκαμε αυτό.
Φυσικά οι Ολλανδοί το κάνουν και μεταξύ τους αυτό, δεν είναι ρατσιστική η συμπεριφορά τους. Ένας διηγείται ότι ένα βραδάκι η οικοδέσποινα πήγε στα ενδότερα, γύρισε, και είπε “αγάπη μου, έβαλα το θερμοστάτη στο νυχτερινό”. Πόσο πιο ξεκάθαρα να σου πει ο άλλος να την κάνεις; Τελείως αγενές, έτσι δεν είναι;
Νομίζω όμως ότι είναι λίγο πιο περίπλοκο το ζήτημα. Για παράδειγμα, διηγείται ένας άλλος Ολλανδός: Ο γιος μου είχε πάει στην Ινδία τουρίστας και το πρώτο βράδυ, πήγε στο εστιατόριο και αφού έφαγε συνειδητοποίησε ότι είχε ξεχάσει εντελώς πού είναι το ξενοδοχείο του. Τελείως χαμένος. Τότε ο Ινδός σερβιτόρος του είπε, μη σκας! Ανέβα στο μηχανάκι μου και θα γυρίζουμε τις γειτονιές μέχρι να θυμηθείς πού μένεις. Μερακλής ο Ινδός, ε;
Φαντάζεται κανείς έναν Ολλανδό να φέρνει βόλτες έναν Ινδό τουρίστα που έχασε το ξενοδοχείο του στο Άμστερντάμ; Δύσκολο. Και προσωπικά δυσκολεύομαι να φανταστώ κι έναν Αθηναίο να το κάνει. Και νομίζω πως ο λόγος είναι ότι υπάρχει η αξίωση ότι ο καθένας έχει οργανώσει τη ζωή του και τη μέρα του σε μέγιστο βαθμό. Είμαστε στο 2021, έχεις το smartphone σου απ’ όπου έστειλες mail στο ξενοδοχείο, σου απαντήσανε με την κράτηση, περάστηκε αυτόματα στο ημερολόγιό σου και το Google Maps πέταξε και την πινέζα στο χάρτη για σένα. Άνοιξε το GPS και απλά ακολούθα τις οδηγίες. Γιατί περιμένεις από μένα να φύγω από τη δουλειά μου, όπου κάθομαι ακριβώς οχτώ ώρες και να αρχίσω να χαζομεράω, με μένα να παραβαίνω το συμβόλαιό μου και τον εργοδότη να μην ξέρει πώς να καλύψει το πόστο μου;
Είναι εύκολο να πει ένας Έλληνας ότι η συμπεριφορά των Ολλανδών είναι αφιλόξενη, ενώ ο ίδιος δεν θα φερόταν ποτέ τόσο άσχημα σ’ έναν επισκέπτη του. Όμως είναι ζήτημα αξιώσεων. Ο Ολλανδός αξιώνει ότι το ημερήσιο πρόγραμμά του είναι πολυάσχολο και δεν πρέπει να του τρως τον χρόνο του. Ο Έλληνας αξιώνει ότι, όταν πας στο ξένο σπίτι, θα φέρεις μαζί φαγητό για ένα λόχο και οι σπιτονοικοκυραίοι θα έχουν μαγειρέψει γι άλλον ένα λόχο. Κι αυτό γιατί τα βράδια μας δεν έχουμε να κάνουμε τίποτα σοβαρό και από το να βλέπουμε τηλεόραση, καλύτερα να επιδεικνύουμε τα πλούτη μας στην τραπεζαρία.
Στην Παπούα Νέα Γουινέα, όμως, η αξίωση είναι ότι οι επισκέπτες μπορεί να κάτσουν στο σπίτι που τους φιλοξενεί μέχρι και για δύο βδομάδες – θα δούμε… Τι σημαίνει αυτό; Είναι οι παπουονεαγουιανοί πιο φιλόξενοι από τους έλληνες; Δε νομίζω. Αν στοιχημάτιζα, θα έλεγα ότι μάλλον είναι φοβερά δύσκολο να διασχίσεις το δρόμο από το ένα χωριό στο άλλο, οπότε πού να τους στέλνεις τώρα τους ανθρώπους βραδιάτικα. Άσε που δεν έχουν και τίποτα ουσιαστικό να κάνουν πιθανότατα, ούτε Zoom calls ολιμερίς, ούτε συνδρομές στο γυμναστήριο. Οπότε καθίστε εδώ, καλά είστε.
Για μένα, πιο σημαντικό είναι να εξετάζουμε τη φιλοξενία λίγο πιο σφαιρικά και να εστιάζουμε πρώτα εκεί που μετράει περισσότερο.
Η Ολλανδή (βιετναμέζα δεύτερης γενιάς) αφηγείται ότι όταν οι γονείς της ήρθαν στην Ολλανδία στον πόλεμο, ένιωσαν σαν στο σπίτι τους και ποτέ παρίες. Αν αυτό είναι αλήθεια, τότε χαλάλι όλα τα αγενή νοήματα προς την πόρτα.
Η Δανή διδάκτορας ολλανδικής φιλολογίας θυμάται πως μετά από τόσα πολλά χρόνια τριβής με την ολλανδική κουλτούρα, ήταν πια καιρός να πάρει την υπηκοότητα. Όμως, όταν πήγε στο υπουργείο, της είπε ο εμφανώς πιο αμόρφωτος υπάλληλος ότι πρέπει να δώσει εξετάσεις για ν’ αποδείξει ότι μιλάει σωστά ολλανδικά. Αυτό την προσέβαλε βαθιά κι από τότε σταμάτησε να θέλει να γίνει Ολλανδή.
Και τέλος ας παραδεχτούμε τους Αμερικανούς (και τους Άγγλους κατ’ επέκταση), που έχουν φτιάξει αυτή τη στιγμή την πιο φιλόξενη γλώσσα που ξέρω. Πραγματικά, δε νομίζω ότι μπορεί κανείς να πει ότι τα αγγλικά είναι δύσκολη γλώσσα για να την μάθει κανείς κι αυτό δεν είναι επειδή την ακούμε κάθε μέρα.
Ας σκεφτούμε λοιπόν τι είναι πραγματικά φιλόξενο και τι είναι μόνο τύποις. Αλλά και σε ποιες εκφάνσεις της ζωής η φιλοξενία είναι πραγματικά ευεργετική και πού απλά ένα εθιμοτυπικό.
Αλλά ας μάθουν και οι Ολλανδοί να κάνουν κανένα τραπέζι της προκοπής.
Με αγάπη από την χειμωνιάτικη Ουτρέχτη, Γιώργος
(Φίλε Γιώργο, δυο Ολλανδέζες φίλες που είχα και ζούσαν στην Αθήνα δεν ήταν έτσι όπως παρουσιάζονται οι Ολλανδοί στο βίντεο. Αλλά αυτές ήταν δυο γυναίκες που αγαπούσαν πολύ την Ελλάδα και τον ελληνικό τρόπο ζωής. Όταν γνώρισα άλλους Ολλανδούς, διαπίστωσα αυτά που περιγράφονται στο δικό σου βίντεο αλλά και ότι οι Ολλανδοί είναι εξαιρετικά ευθείς, όπως περιγράφονται σε αυτό το βίντεο:
Υπάρχει η φράση “The British are too polite to be honest and the Dutch are too honest to be polite”. Αλήθεια είναι.
Για να είμαι ειλικρινής, μου αρέσει η ευθύτητα των Ολλανδών. Αλλά τους θεωρώ τσιγκούνηδες. Και η τσιγκουνιά είναι θλιβερή, είτε αφορά Ολλανδούς, είτε αφορά Έλληνες, είτε οποιονδήποτε άλλον, γιατί η τσιγκουνιά δεν περιορίζεται στα χρήματα. Επίσης, οι Ολλανδοί είναι τρομερά παρτάκηδες. Ναι, ζούμε σε έναν ατομικιστικό κόσμο, αλλά οι Ολλανδοί είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο individualism.
Τούτων δοθέντων, δεν πιάνω εύκολα φιλίες με Ολλανδούς αλλά απολαμβάνω να συζητάω μαζί τους γιατί δεν παρεξηγούνται. Δεν είναι μόνο οι ίδιοι ευθείς, δέχονται και την ευθύτητα των άλλων, οπότε μπορείς να συζητήσεις τα πάντα μαζί τους και να τους ρίξεις τρελό χώσιμο, ενώ θα πίνεις μαζί τη μια μπύρα μετά την άλλη. Επίσης, οι Ολλανδοί είναι αρκετά διαβασμένοι, οπότε έχεις πολλά πράγματα να συζητήσεις μαζί τους. Θα θυμάσαι το καλοκαίρι που έλεγα στα podcast για τον Ολλανδό φιλόσοφο που έμενε δίπλα μου και έγραφε ένα βιβλίο για τον Χάιντεγκερ -ενώ μιλούσε και αρχαία Ελληνικά- και περάσαμε ατελείωτες ώρες με συζητήσεις για τον Αριστοτέλη.
Το περασμένο καλοκαίρι κάποια στιγμή έμενε δίπλα μου ένα ζευγάρι Ολλανδών. Ωραιότατοι άνθρωποι. Με κάλεσαν τρεις φορές για φαγητό και μου ανακοίνωσαν τι θα μαγειρέψουν. Και τις τρεις φορές αρνήθηκα ευγενικά, γιατί δεν μου άρεσε το φαγητό. Αλλά δεν παρεξηγούνται.
Από όλους αυτούς τους βόρειους, η προτίμησή μου είναι οι Σκανδιναβοί αλλά και οι Γερμανοί που είναι κάπως παρεξηγημένοι. Και οι Βρετανοί έχουν τρελό γέλιο επειδή έχουν χιούμορ αλλά είναι μάλλον άφιλοι. Τους Γάλλους δεν αντέχω, αν και παλιότερα τους συμπαθούσα. Τώρα έχω φτάσει στο σημείο να συναντάω Γάλλους και να προσποιούμαι πως δεν μιλάω γαλλικά. Εντάξει, αυτό το κάνω και για να τους ακούω να μιλάνε αγγλικά· είναι πολύ διασκεδαστικός ο τρόπος που μιλάνε οι Γάλλοι αγγλικά. Πάντως, είναι τέλειο να συζητάς με ανθρώπους από άλλες κουλτούρες γιατί περνάς υπέροχα. Βέβαια, όταν θα παίξει χασάπικο στην ταβέρνα, εμείς θα σηκωθούμε να χορέψουμε και αυτοί θα μας χτυπάνε παλαμάκια.
Να είσαι καλά, Γιώργο. Και δεν την γλίτωσες με ένα κείμενο. Περιμένω να κάνουμε podcast, τώρα που η Ολλανδία είναι σε lockdown, ενώ εμείς ζούμε …ελεύθεροι. Την αγάπη μου.)
Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου
Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.