Αξιοπρεπής θάνατος – Μέρος 1ο: Αλτρουιστική τιμωρία

Γεια σου πιτσιρίκο!
Πολύ χάρηκα που βρήκα στο Ίντερνετ αυτό το επεισόδιο της σειράς του Χίτσκοκ που είχε παίξει στην ελληνική τηλεόραση πριν πολλά χρόνια, η “τελευταία απόδραση” (final escape).

Η σκηνή της φωτογραφίας είχε μείνει βαθιά χαραγμένη στο μυαλό μου μέχρι και σήμερα, με μερικές λάθος λεπτομέρειες, όπως συνειδητοποίησα τώρα που ξαναείδα το επεισόδιο.

Η ουσία είχε επιβιώσει του χρόνου: ο φτωχός και τίμιος υπάλληλος των φυλακών τιμωρεί τον αλαζόνα και πλούσιο υπόδικο υλοποιώντας το σχέδιο απόδρασης που του πρότεινε (να τον βάλει μαζί με το νεκρό στο επόμενο φέρετρο που θα εξέλθει των φυλακών), αλλά παίζοντας ο ίδιος τον ρόλο του (πραγματικά) νεκρού.

Μάλιστα, φρόντισε να αφήσει και ένα σπίρτο μέσα στο φέρετρο ώστε ο αλαζόνας υπόδικος -στο μυαλό μου τον είχα ως άντρα, ενώ ήταν γυναίκα στο επεισόδιο- να ζήσει την τιμωρία του σε όλο της το μεγαλείο.

Αυτή η σκηνή είναι νομίζω μια πολύ ωραία απεικόνιση ενός κοινού χαρακτηριστικού της ανθρώπινης συμπεριφοράς που μερικοί “εναλλακτικοί” οικονομολόγοι ονομάζουν “αλτρουιστική τιμωρία”.

Αντίθετα με την βασική υπόθεση της οικονομικής θεωρίας, ότι όλοι οι άνθρωποι δρουν αποκλειστικά με βάση το προσωπικό τους συμφέρον, έχει παρατηρηθεί -και πειραματικά- ότι πολλοί άνθρωποι προτιμούν να βλάψουν το συμφέρον τους προκειμένου να τιμωρήσουν άλλους που τους αδικούν. Θυσιάζονται κατά κάποιο τρόπο για να τους τιμωρήσουν.

Υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα να γραφούν γύρω από αυτή την επιστημονική έρευνα, αλλά και το πώς μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε “παράλογες” αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές μεγάλου πλήθους ανθρώπων που δεν έχουν τη δύναμη να τιμωρήσουν αυτούς που τόσο τους αδικούν.

Ή αυτό πιστεύουν. Και αντί να τους τιμωρήσουν πραγματικά με το να σταματήσουν να δουλεύουν για αυτούς ή ακόμα καλύτερα να ασχολούνται μαζί τους, τρελαίνονται με θεωρίες συνωμοσίας, και αυτο-τιμωρούνται.

Δεν μου αρέσει λοιπόν αυτή η σκηνή γιατί πιστεύω ότι πρέπει να γίνουμε όλοι καμικάζι, αλλά γιατί το ήρεμο πρόσωπο του νεκρού, είναι για μένα το πρόσωπο αυτού που επιλέγει το κόστος της πραγματικής ελευθερίας, της θανάτωσης των εξαρτήσεων από αυτούς που τους εκμεταλλεύονται για να νιώθουν πιο “σίγουροι”, αλλά τελικά η μόνη σιγουριά που έχουν είναι ότι θα ζουν για πάντα δυστυχισμένοι.

Και με αυτή τη βαρύγδουπη φράση κλείνω το πρώτο μέρος της τριλογίας για τον αξιοπρεπή θάνατο. Η συνέχεια στο επόμενο.

Παναγιώτης

(Αγαπητέ Παναγιώτη, έχω εντυπωσιαστεί από το πόσοι άνθρωποι επιλέγουν συνειδητά την δυστυχία τους· για να μη μιλήσουμε για τις εμμονές και την εμπάθεια, όπου χάνεται η μπάλα. Να είσαι καλά. Την αγάπη μου.)

Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου

Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.