Από τον νεοφιλελέ, στον Βίλντερς

Αγαπημένε μου, Πιτσιρίκο,
Πρόσφατα είχα μια οικογενειακή συζήτηση αναφορικά με την εκλογή του Χέερτ Βίλντερς στην Ολλανδία και τον ρατσισμό που υπάρχει στην Ολλανδία απέναντι στους μετανάστες.

Από τα τέσσερα μέλη της οικογένειάς μου που μένουν στην Ολλανδία, και οι τέσσερις έχουμε υπάρξει θύματα αυτού του ρατσισμού, όπως και όλοι μου οι φίλοι που μένουν εδώ, με τον έναν τρόπο ή τον άλλον.

Τα ίδια αναφέρουν και φίλοι μου στη Γερμανία, καθώς και σε άλλες χώρες της Βόρειας Ευρώπης.

Μπορεί οι χώρες του Βορρά να μας ανέχονται λόγω του χρώματος του δέρματός μας, ή της επικρατούσας παραδοσιακά θρησκείας στην χώρα καταγωγής μας, πλασάροντας συμπερίληψη και πολυπολιτισμικότητα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μας θεωρούν ίσους.

Όχι όλοι τους.

Δεν είναι όλοι ίδιοι, βέβαια, πουθενά. Καλό είναι να το θυμόμαστε αυτό.

Η Ολλανδία είναι μια χώρα που μου έχει φερθεί καλύτερα από την χώρα καταγωγής μου σε πολλά πράγματα, δεν θέλω να παρεξηγηθώ. Όχι πως με νοιάζει να παρεξηγηθώ, αλλά θέλω να είμαι ειλικρινής. Οι άνθρωποι ποικίλλουν πολύ και η πόλη στην οποία μένω, το Άμστερνταμ, είναι μια φανταστική πόλη να ζει κανείς. Και πάλι, σε σύγκριση με ό,τι υπάρχει στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή.

Ήταν καλύτερη, βέβαια, όταν δεν ήταν τόσο ακριβά για να ζήσεις εδώ. Πριν η πόλη μετατραπεί σε μια τουριστική Ντίσνεϋλαντ.

Αλλά, παρά τα πολλά καλά που έχει, δεν μπορώ να κλείσω τα μάτια στις παθογένειες που βλέπω, στην αδικία και στην μετάλλαξη των ανθρώπων που παρατηρώ εδώ, στα 13 χρόνια που ζω στο Άμστερνταμ.

Αυτά τα ρατσιστικά περιστατικά αφορούν κυρίως λεκτική βία, ή κάποιας μορφής κεκαλυμμένου ρατσισμού.

Κάποιες φορές, δεν το καταλαβαίνουν καν, μέχρι να τους το υποδείξεις.

Σίγουρα, τα περιστατικά αυτά δεν συγκρίνονται με τον συστηματικό ρατσισμό που αντιμετωπίζουν π.χ. οι μαύροι των ΗΠΑ. Ρατσισμός ο ένας, ρατσισμός και ο άλλος, αλλά υπάρχει διαβάθμιση, μη τα τσουβαλιάζουμε όλα.

Όποιος έχει υποστεί ρατσισμό, τον αναγνωρίζει πρωτίστως στο πρόσωπο του ρατσιστή. Στο σφιχτό του στόμα, στον τρόπο που σε κοιτάζει όταν τα φρύδια του ενώνονται στην μέση από θυμό, στον τόνο της φωνής του, και στην ψυχρότητα του βλέμματός του.

Αυτή η ψυχρή τρέλα στο βλέμμα του ρατσιστή δεν κρύβεται, ούτε πίσω από την σιωπή του. Όσοι έχουν υποστεί ρατσισμό, την αναγνωρίζουν σε αυτό το βλέμμα, ακόμα και όταν αυτός μένει σιωπηλός μπροστά τους. Είναι το βλέμμα αυτού που είναι έτοιμος να κάνει κάτι κακό, κάτι βίαιο, και όπου η διαφορά ανάμεσα στη βίαιη σκέψη και την βίαιη πράξη, χωρίζεται από μια λεπτή κλωστή.

Φυσικά, ο ρατσισμός που έχουμε δεχτεί, δεν συγκρίνεται με αυτόν που δέχονται όσοι μετανάστες έρχονται από χώρες εκτός ΕΕ, και κυρίως από χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.

Και εδώ στην Ολλανδία φοβούνται τους “λάθρο.” Εμείς, βλέπεις, που δεν είμαστε “λάθρο”, πέρα από λευκοί, είμαστε και “νόμιμοι.”

Εμείς, βλέπεις, δεν χρειαζόμαστε επιδόματα για να ζήσουμε. Γιατί δεν τους φτάνει η φτώχεια τους μέσα σε μια χώρα πελώριου πλούτου, τους την λένε και από πάνω που τόλμησαν να ζητήσουν την νόμιμη οικονομική βοήθεια που παρέχει ένα κράτος που θέλει να σέβεται τον εαυτό του, για το “ελάττωμά” τους –άκουσον άκουσον– του να μην έχουν αρκετά χρήματα για να φάνε και να πληρώσουν το νοίκι ταυτόχρονα, ή του να υποφέρουν από κάποια μορφή ασθένειας ή αναπηρίας.

Τα ίδια δικαιώματα, δηλαδή, που απολαμβάνουν οι φτωχοί Ολλανδοί γηγενείς, και οι φτωχοί γηγενείς ανάπηροι.

Αλλά, όχι. Θέλουν και οι άλλοι επιδόματα. Αυτοί που δεν έπαιρναν προηγουμένως, αυτοί που βλέπουν το εισόδημά τους να μειώνεται από το φαγοπότι των υπερκερδών της κρίσης πληθωρισμού. Όχι επειδή είναι φτωχοί, αλλά κυρίως, επειδή είναι Ολλανδοί.

Γιατί οι μετανάστες και όχι εγώ, σου λέει ο ψηφοφόρος του Βίλντερς; Να φύγει ο μετανάστης, ο ξένος, δεν με νοιάζει τι κάνανε οι αποικιοκράτες πρόγονοί μου, θέλω και εγώ επίδομα τώρα που δυσκολεύομαι με την κρίση του κόστους ζωής. “Είναι η χώρα μου”, σου λέει.

“ΜΟΥ”.

Ξέρετε πολύ καλά ποιό ζώο εκφράζεται με “ΜΟΥ”.

Τα μοσχάρια.

Λες και η κρίση των τιμών είναι αποτέλεσμα της μετανάστευσης, και όχι του ακραίου πλούτου, της πρωτοφανούς συγκέντρωσης του παγκόσμιου πλούτου στα χέρια λίγων ιδιωτών, της τεράστιας φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής των πλουσίων που επισφραγίζει ότι τα κράτη δεν θα έχουν ποτέ τα φορολογικά έσοδα που χρειάζονται για να λειτουργήσουν, αφού αυτοί ελέγχουν το περισσότερο χρήμα. Ή στην κερδοσκοπία του κεφαλαίου, την απληστία του κεφαλαίου, που σε μια κρίση κόστους ζωής βρίσκει την ευκαιρία να αυξήσει κι άλλο τις τιμές για να βγάλει κέρδη πάνω στα κέρδη, την ίδια στιγμή που οι πολιτικοί τους κοιτάνε περιμένοντας την αγορά να “αυτορυθμιστεί”, που είναι το ίδιο με το να περιμένεις ένα μάτσο κλέφτες να συμφωνήσουν αυτόκλητα ότι θα κλέβουν λιγότερο.

Ο ρατσισμός απέναντι στους μετανάστες, είναι μεν ταξικός, αλλά στις χώρες του παγκόσμιου Βορρά οι ρίζες του είναι πιο παλιές από τον ταξικό πόλεμο. Οι ρίζες του ρατσισμού εδώ, προέρχονται από την αποικιοκρατία.

Όλες οι πρώην αποικιοκρατικές χώρες έχουν πρόβλημα ρατσισμού ακόμα και σήμερα, αιώνες μετά την παρανόμηση της σκλαβιάς και την επιστροφή των αποικιών τους. Αν και η επιστροφή δεν ήταν άνευ όρων. Διατήρησαν το πάνω χέρι, αθωώνοντας τον εαυτό τους από οποιαδήποτε ευθύνη και ανάγκη για επανορθώσεις.

Η πλύση εγκεφάλου που έχουν υποστεί πολιτισμικά οι λαοί του πλούσιου Βορρά, ώστε να φτάσουν να δικαιολογούν την βάρβαρη βία που εξαπέλυσαν οι χώρες τους ιστορικά απέναντι στους λαούς του κόσμου, και την άρνησή τους να πληρώσουν για τα εγκλήματα τους αυτά –πέρα από κάτι συγγνώμες της πλάκας και κάτι επιστροφές αρχαιοτήτων–, έχει αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα της στους λαούς του Βορρά, ακόμα και σήμερα.

Είναι διαγενεακό το τραύμα. Είναι η φύση του τραύματος αυτή.

Όπως τότε, έτσι και τώρα, το όχημα του ρατσισμού είναι πάντα ο φόβος. Ο φόβος της εκδίκησης από τα θύματά τους, καθώς και ο φόβος του άλλου, του διαφορετικού. Αυτού πού αποδέχεται άλλους ηθικούς κανόνες και θέλει να ζει και να υπάρχει διαφορετικά, αυτόνομα και ανεξάρτητα, και πολιτισμικά απέχοντας από την κυρίαρχη καπιταλιστική ηθική και πρακτική.

Γιατί όχι, άλλωστε;

Ο ρατσισμός αυτός δεν μπορεί να ξεριζωθεί από τις ψυχές των ανθρώπων με τη βία. Η βία γεννά βία.

Ο μόνος τρόπος που γνωρίζω, είναι με το να έρθουν οι άνθρωποι πιο κοντά, όχι με το να χωριστούν σε στρατόπεδα. Δεξιοί, Αριστεροί. Στρέιτ και LGBTQI+. Άνδρες, Γυναίκες. Λευκοί και άλλοι, Ανατολή, Δύση, Βορράς, Νότος, ΠΑΟΚ, Ολυμπιακός, ή οποία άλλη γεύση διάκρισης επιθυμεί κανείς.

Αυτό, γίνεται με την κατανόηση και με τον διάλογο. Αυτό, γίνεται με το να αντιμετωπίσουμε τον φόβο που αισθάνονται οι άνθρωποι για το παρόν τους και το μέλλον τους.

Αυτό μπορεί να γίνει, όμως, μόνο σε εθνικό, και παράλληλα διεθνές επίπεδο, με συντεταγμένες δράσεις σε όλα τα επίπεδα της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Δεν γίνεται περιμένοντας να το καταλάβει ο κόσμος από μόνος του, προσωπικά, ένας-ένας.

Δεν γίνεται νομικά, όσους νόμους κατά του ρατσιστικού λόγου και να ψηφίσεις, όσους νόμους και φρούρια να βάλεις εμπόδιο στις μεταναστευτικές ροές του κόσμου, που εξαρτώνται πάντα από την επικρατούσα ποιότητα ζωής των ανθρώπων παγκοσμίως.

Αν δεν κάνουμε τίποτε από όλα αυτά, τότε μάλλον θα πρέπει να συνηθίσουμε τόσο στον ρατσισμό, όσο και στον φασισμό.

Το να ζητάς την μετανάστευση να σταματήσει, είναι σαν να θέλεις να σταματήσεις τον άνθρωπο από το να είναι άνθρωπος. Είναι στην φύση μας ως είδος του ζωικού βασιλείου. Είναι στο αρχαίο μας DNA. Το ένστικτο της επιβίωσης βρίσκεται σε κάθε ένα από τα δισεκατομμύρια κύτταρα μας.

Αν τα πράγματα είναι δύσκολα εδώ, και απειλείται η επιβίωσή μου και των ανθρώπων που αγαπώ, θα κάνω ό,τι μπορώ για να πάω εκεί, που δεν απειλείται.

Είναι τόσο απλό.

Ειδικά, όταν το εκεί καθορίζει το εδώ, που απειλεί την επιβίωσή μου και των ανθρώπων που αγαπώ.

Ο ρατσισμός μπορεί να μην είναι ίδιος σε όλες τις περιπτώσεις, αφού, όπως και σε κάθε εγκληματική συμπεριφορά, υπάρχουν διαβαθμίσεις. Γι’ αυτό και οι ποινές στον φόνο είναι διαφορετικές για φόνο πρώτου, ή δευτέρου βαθμού, για φόνο εκ προμελέτης, ή για φόνο εξ αμελείας.

Θα μου πεις για τον νεκρό το ίδιο είναι. Και θα έχεις δίκιο σε αυτό.

Αυτό που ξέρω, είναι ότι όσοι μετανάστες ήταν αρκετά τυχεροί να μην έχουν υποστεί ρατσισμό, είναι απλά αυτό, τυχεροί. Για τους υπόλοιπους, κάθε περιστατικό έχει τη δική του ξεχωριστή βαρύτητα.

Το ξέρω ότι ακούγεται ηρωικό και μαχητικό όταν φωνάζουμε ότι η μόνη απάντηση σε έναν φασίστα, ή σε έναν ρατσιστή, είναι μια γροθιά στο πρόσωπο, αλλά ξεχνάμε ότι για κάθε φασίστα που βαράει κανείς, γεννιούνται άλλοι 10.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να αμυνθούμε στην βία του φασίστα και του ρατσιστή, ή να μην προστατεύσουμε τα θύματά του. Αυτό απλά σημαίνει ότι η βία δεν θα λύσει το θέμα του ρατσισμού και του φασισμού που τον καλλιεργεί.

Όπως και δεν σημαίνει ότι η νομική κάλυψη απέναντι στην ρατσιστική βία είναι ανούσια και δεν χρειάζεται. Απεναντίας. Αυτό απλά σημαίνει ότι ο ρατσισμός –όπως και οι φασισμός– δεν θα εξαφανιστεί ποτέ με νομικά μέσα, γιατί δεν είναι νομικό θέμα. Είναι πολιτισμικό θέμα. Είναι πολιτικό θέμα.

Όπως και σε κάθε διάκριση, τα μόνα εμπόδια στην επίλυση του προβλήματος είναι αυτοί που επωφελούνται από την διαμάχη των αντιπαλόμενων μερών, αυτοί που έχουν χτίσει καριέρες πάνω στο μίσος και τον διαχωρισμό των ανθρώπων. Αυτοί που ευαγγελίζονται ότι η επιβίωσή τους εξαρτάται από την καταπίεση, ή την εξολόθρευση του αντιπάλου τους.

Και έτσι, μ’ αυτά και μ’ αυτά, πας από τον νεοφιλελέ, στον Βίλντερς.

Από το μακρινό Αμστελόδαμο, πάντα με αγάπη,

Κώστας

Υ.Γ.1 Διαβάζοντας το κείμενο, κάποιος που δεν έχει εμπειρία από την Ολλανδία, ίσως υποθέσει ότι γίνονται τίποτα πογκρόμ μεταναστών εδώ πέρα. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Η Ολλανδία, σε σχέση με το τι επικρατεί εκεί έξω, είναι από τις πιο φιλικές χώρες προς τους μετανάστες που καταφέρνουν να φτάσουν εδώ, εκτός από εξαιρέσεις. Αλλά, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι μετανάστες έχουν την ίδια μεταχείριση, ότι δεν υπάρχει ρατσισμός εδώ, ή ότι η ακροδεξιά δεν έχει πάρει κεφάλι στα μυαλά πολλού κόσμου. Τουλάχιστον, αυτή είναι η δική μου εμπειρία. Ο Βίλντερς δεν βγήκε πρώτος τυχαία, βέβαια –κάτι που μέχρι πρότινος θεωρούταν πολιτικά αδιανόητο–, και μπορεί ο ρατσιστικός του λόγος, ο αντι-μεταναστευτικός, ο αντι-ισλαμικός λόγος του, να έπαιξαν κύριο ρόλο στην συσπείρωση των πιο αντιδραστικών κομματιών της Ολλανδικής περιφέρειας, αλλά αυτός δεν ήταν ο κύριος λόγος για την επικράτησή του. Η επικράτηση του Βίλντερς ήρθε μετά από τέσσερις δεκαετίες νεοφιλελεύθερων πολιτικών, μιας πολιτικής ιδεολογίας που βασίζεται πάνω στο πρόταγμα της ΤΙΝΑ (“There is no alternative”), πάνω στο πρόταγμα της δημοσιονομικής λιτότητας σε συνδυασμό με χαμηλή φορολογία στον πλούτο, πάνω στις απορρυθμισμένες κεντρικές τράπεζες, τις απορρυθμισμένες αγορές εργασίας, και τις απορρυθμισμένες χρηματαγορές, πάνω στην υποβάθμιση της κοινωνικής ασφάλειας, του κοινωνικού κράτους που είχε χτίσει παλιότερα, πάνω στην υψηλή ανισότητα που χειροτερεύει χρόνο με τον χρόνο, πάνω στα εταιρικά καρτέλ και τα εταιρικά μονοπώλια, που λειτουργούν αγνοώντας σύνορα, δασμούς και φορολογία. Οι τέσσερις αυτές δεκαετίες νεοφιλελευθερισμού έχουν αφήσει τα αριστερά κόμματα στον πάτο, τα κόμματα της Αριστεράς που μέχρι τώρα βάσιζαν τον πολιτικό τους λόγο στην αριστερή συναίνεση, σα παθητικοί θεατές που απλά θέλουν τον καπιταλισμό λίγο πιο ευγενικό και λιγότερο βάρβαρο και άπληστο. Ποιά είναι άλλωστε η εναλλακτική της Αριστεράς μετά το 2008 και την κατάρρευση του νεοφιλελεύθερου πειράματος; Δεν υπάρχει καμία, και τα παλαιοκομμουνιστικά συνθήματα δεν έχουν πια την ίδια αίγλη όπως κάποτε. Έχει γίνει καλή δουλίτσα και σε αυτό, την καταστροφή κάθε ταξικής συνείδησης. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η άνοδος της ακροδεξιάς, η οποία, αν και δεν έχει εναλλακτική, προτάσει το ιδεολόγημα του “America First”, ή του “Netherlands First” στην συγκεκριμένη περίπτωση. Πρώτα εμείς. Ο εθνικισμός, βλέπεις, είναι πάντα το πρώτο καταφύγιο του πολιτικού απατεώνα. Γι’ αυτό και όσο η Αριστερά δεν προτάσει μια συνολική πολιτική και οικονομική εναλλακτική, όσο δεν ενώνεται και δεν συνεργάζεται, τόσο η ακροδεξιά θα συνεχίσει να ανεβαίνει. Μέχρι που…

Υ.Γ.2 Επίσης, για όσους δεν το γνωρίζουν, ο Βίλντερς λευκαίνει και βάφει τα μαλλιά του ξανθά χρησιμοποιώντας υπεροξείδιο-πλατινέ, τουλάχιστον από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Ούτε το χρώμα του μαλλιού του δεν είναι αληθινό.

(Φίλε Κώστα, ξέρεις πως η άποψή μου είναι πως ο μόνος ρατσισμός που υπάρχει είναι κατά των φτωχών. Κώστα, πριν από αρκετά χρόνια, σε ένα νησί του Αιγαίου, μια Ολλανδέζα με την οποία είχαμε γνωριστεί κάπως καλύτερα, μου είχε πει πως μπορεί να είμαι λευκός, μπορεί να είμαι ψηλός, μπορεί να είμαι εμφανίσιμος -και άλλα τέτοια- αλλά ποτέ οι Ολλανδοί δεν θα με θεωρούσαν δικό τους, αν ζούσα στην Ολλανδία. Θυμάμαι ότι της είχα πει πως δεν σκοπεύω να ζήσω στην Ολλανδία και πως αυτή θεωρείται ξένη στο ελληνικό νησί που βρισκόμασταν και πως ποτέ δεν θα την δέχονταν οι νησιώτες σαν μια από αυτούς, ενώ της εξήγησα πως κι εγώ, ο Έλληνας, θεωρούμουν ξένος από τους ντόπιους σε αυτό το νησί και θα είμαι πάντα ξένος για αυτούς, ακόμα κι αν περάσω όλη μου τη ζωή σε αυτό το νησί, ενώ θεωρούμαι ξένος και στη Ζάκυνθο, που είναι το νησί της καταγωγής μου, αν κι ένας δήμαρχος του νησιού που γνώρισα πριν από μερικά χρόνια, γύρισε στους συνεργάτες του και είπε “να κι ένας Ζακυνθινός που όχι μόνο δεν μας κάνει να ντρεπόμαστε αλλά μας κάνει και περήφανους”. Κώστα, είμαστε ξένοι παντού. Το λέει και η Μόνικα, που την γνώρισες κι εσύ στο νησί πέρσι το καλοκαίρι και τα ήπιαμε όλοι παρέα, και σου στέλνει την αγάπη της. Κι εγώ σας στέλνω την αγάπη μου. Και όλα τα υπόλοιπα για αυτό το θέμα -και για πολλά άλλα- θα τα πούμε στο πόντκαστ. )

Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου

Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.