Για όσους νοιάζονται

Είναι ζούγκλα εκεί έξω.
Τίποτα δεν είναι πια αυτό που φαίνεται. Πράξεις που ακυρώνουν λόγια, λόγια που ακυρώνουν πράξεις, ιδέες που προτάσουν το αυτό και το αντίθετο. Παραλογισμός. Ο Κάφκα συναντά τον Τζορτζ Όργουελ.

Είναι δύσκολο πράγμα να διατηρήσεις την ανθρωπιά σου σε αυτόν τον ωκεανό βίας που υπάρχει εκεί έξω, αυτόν τον ωκεανό διαφθοράς, ανισότητας και αδικίας που βλέπει κανείς τριγύρω του.

Δεν είναι μόνο το βάρος των καταστάσεων και το μέγεθος των πληγών που αφήνουν πίσω τους στις ψυχές μας. Είναι, και σε μεγάλο βαθμό, η ανικανότητά μας να απορροφήσουμε τόση αδιάκοπη οδύνη.

Η μοντέρνα εποχή είναι μια σταδιακή πορεία προς όλο και πιο ακραίες μορφές ανισότητας. Ανισότητας πρωτόγνωρης στα χρονικά, αφού ποτέ άλλοτε δεν παραγόταν τόσο μεγάλος πλούτος όσο σήμερα, όπως και ποτέ άλλοτε τόσοι λίγοι, δεν είχαν τόσα πολλά. Μιας μανίας πλουτισμού και μιας ανάπτυξης που έχει οδηγήσει σε ανείπωτη ανθρώπινη οδύνη και φυσική καταστροφή.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος, καθώς και οι εύθραυστες ψυχές μας, δεν είναι φτιαγμένα για να γνωρίζουν όλη τη μιζέρια του κόσμου και να έρχονται σε καθημερινή επαφή με αυτή. Είναι φτιαγμένα για ζωή.

Μπορεί να είναι ικανός να αγνοήσει την καθημερινή μιζέρια, όταν, αναγκαστικά, είναι θέμα επιβίωσης, οπότε και όλες οι λειτουργίες και οι αισθήσεις του ανθρωπίνου σώματος είναι συντονισμένες στο να κάνουν ένα και μόνο πράγμα μόνο, να σε κρατήσουν ζωντανό. Αλλά η επιβίωση δεν είναι ζωή.

Μέχρι και σχεδόν τα μέσα του 20ου αιώνα, η ανθρωπότητα πέρασε τα πρώτα 10.000 χρόνια του πολιτισμού της σε μια σχετικά περιορισμένη επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο. Οι περισσότεροι άνθρωποι ζούσαν ολόκληρη την ζωή τους, και πέθαιναν, εκεί που γεννήθηκαν. Μέχρι και την γενιά των παππούδων μας, πολλοί δεν είχαν γνωρίσει τίποτε περισσότερο από την ευρύτερη περιοχή της καταγωγής τους, πόσο μάλλον από τις συνθήκες σε άλλες χώρες, σε άλλες ηπείρους, στην άλλη άκρη του κόσμου.

Σήμερα, δεν υπάρχει αυτή η πολυτέλεια. Η πολυτέλεια του να μην γνωρίζεις. Και συνήθως, άνθρωποι που τους καίγεται ένα καρφάκι, γνωρίζουν.

Άνθρωποι ετερόκλητοι, από διαφορετικές γενιές, διαφορετικά φύλλα, καταγωγές, καταβολές, ιδέες και αντιλήψεις, αρχές και ιδιοσυγκρασίες. Άνθρωποι δύσπιστοι απέναντι στην εξουσία, απέναντι στην τυφλή βία και το μίσος που παρασύρει τόσους και τόσους άλλους ανθρώπους γύρω τους.

Το να γνωρίζεις, όμως, έχει ένα κόστος.

Αυτό που τους ξεχωρίζει, αυτούς που γνωρίζουν, και επομένως, αυτούς που καταλαβαίνουν, είναι η βαθιά τους ενσυναίσθηση απέναντι σε ανθρώπους πολύ διαφορετικούς από τους ίδιους, ακόμα και απέναντι σε ανθρώπους που η κυρίαρχη κουλτούρα αναγνωρίζει ως εχθρούς, ή περιθωριακούς.

Οι άνθρωποι που “υποφέρουν” από ενσυναίσθηση, δεν είναι μόνοι τους. Πλάι τους, βρίσκεται μια στρατιά από ανθρώπους σαν και αυτούς, ανθρώπους της διπλανής πόρτας, αλλά και διαφορετικών από αυτούς σε ένα σημείο. Ότι το μονοπάτι της ζωή τους τους έφερε σε μια θέση όπου αναγκάζονται αυτή τη στιγμή, να την ρισκάρουν καθημερινά εν καιρώ πολέμου, για να προστατεύσουν, να στεγάσουν, να ταΐσουν, να ντύσουν, να στηρίξουν, να φροντίσουν και να γιατρέψουν, εκατομμύρια άλλους ανθρώπους ποικίλων εθνικοτήτων, καταγωγών, καταβολών, ιδεών και αντιλήψεων, αρχών και ιδιοσυγκρασιών.

Αυτοί που έρχονται κατά μέτωπο καθημερινά με το τέρας.

Η αλληλεγγύη μπορεί να έγινε επάγγελμα, όπως πολύ σωστά υποδεικνύει ο Πιτσιρίκος, για μερικές καρέκλες εκεί έξω, αλλά εδώ μιλάμε για κάτι πολύ πιο βαθύ.

Κάποιοι, που μπορούν να φύγουν, μένουν, γιατί γνωρίζουν ότι, αν φύγουν, δεν υπάρχει τίποτα για όσους υποφέρουν.

Αν χρειαζόμαστε ντε και καλά ήρωες, να, αυτοί που μένουν και υπομένουν, είναι καλοί υποψήφιοι νομίζω.

Το να αντιστέκεται κανείς στο Κακό –και δεν χρειάζεται να εξηγήσω καν τι είναι το Κακό, γιατί το βλέπουμε, καθημερινά–, είναι πολλά πράγματα. Είναι επίσης και το να αψηφά κανείς την αδικία γύρω του, όπου και αν βρίσκεται, και ίσως με κόστος την εργασία του, την υπόληψη του, και μερικές φορές, δυστυχώς, ακόμα και με την ζωή του.

Κανείς από αυτούς τους ανθρώπους δεν έχει να προσφέρει τίποτε περισσότερο από το τομάρι του. Και κομμάτια της καρδιάς και της ψυχής του, που, πολλές φορές, δεν του ανήκουν πια, γιατί τα έχει χαρίσει σε άλλους.

Αυτό είναι, όμως, το εχέγγυο της αλήθειας αυτών των ανθρώπων, του τι πρεσβεύουν. Η ζωή τους η ίδια. Η ζωή που ζουν, και ο τρόπος που την ζουν.

Το να ζεις και να δρας με ενσυναίσθηση, σημαίνει το να αναγνωρίζεις την μαυρίλα τριγύρω σου, και να μην της επιτρέπεις να σε παρασύρει. Είναι το να αναγνωρίζεις την θλίψη σου και την θλίψη των άλλων, αφού ποιος άνθρωπος που αισθάνεται κάτι, που έχει καρδιά που χτυπάει, που έχει αγαπήσει και έχει αγαπηθεί, δεν αναγνωρίζει την θλιβερή κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα, ο κόσμος, και ο πλανήτης ολόκληρος.

Η καλοσύνη των ανθρώπων αυτών, όμως, είναι αδύναμη. Δεν προτάσσει ισχύ, προτάσσει κατανόηση. Η αδυναμία της καλοσύνης, η ανίσχυρή της φύση, είναι όμως και το μυστικό της αθανασίας της, και της δύναμης της.

Γι’ αυτό και δεν θα νικηθεί ποτέ η καλοσύνη. Δεν πρόκειται να χαθεί από τον κόσμο, όσο και αν προσπαθούν αδιάκοπα τα ρεπτίλια της εξουσίας. Όσο μάταια και αν φαίνονται όλα.

Αυτή η τυφλή αγάπη της καθημερινής καλοσύνης των ανθρώπων γύρω μας, είναι το νόημα.

Αν χρειάζεται κανείς ένα νόημα, αυτό είναι ένα από τα καλά που μπορεί να διαλέξει.

Όσο και αν θέλουν να μας πείσουν για το αντίθετο, το λάθος είναι λάθος, ασχέτως του τι λένε οι παπαγάλοι και τα κοράκια της εξουσίας.

Βλέπεις, το κοινό που έχουν η κυρίαρχη κουλτούρα, η “κοινή γνώμη”, η “κοινή λογική” και το “κοινό αίσθημα”, είναι στο να θέλουν να μας πείσουν ότι η ευτυχία και η ικανοποίηση στην ζωή μπορούν να αγοραστούν. Ότι το περισσότερο, είναι πάντα καλύτερα, και ότι η επιτυχία και ο πλουτισμός έχουν μεγαλύτερη σημασία από την φιλία, την αξιοπρέπεια και την ακεραιότητα του χαρακτήρα.

Αλλά ο συγχρονισμένος αντίλαλος της κοινής γνώμης, της κοινής λογικής, και του κοινού αισθήματος, δεν μπορεί να κάνει το λάθος σωστό. Ούτε η δημοφιλής κουλτούρα. Το λάθος είναι λάθος.

Και αυτό που αντικατοπτρίζεται καθημερινά στις οθόνες μας, είναι όλο λάθος.

Γι’αυτό, και, χρειαζόμαστε φίλους.

Το καλώς έχειν, πολλές φορές στη ζωή, εξαρτάται από ανθρώπους οι οποίοι νοιάζονται αρκετά ώστε να μας προσφέρουν κάτι σημαντικότερο από λύσεις στα προβλήματα μας, και έτοιμες απαντήσεις στα ερωτήματα μας.

Μας προσφέρουν κατανόηση.

Πολλές φορές, η διάθεσή μας, η ψυχολογική μας κατάσταση, ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο γύρω μας, εξαρτάται από ανθρώπους οι οποίοι δεν προσπαθούν να μας λύσουν τα προβλήματα, ή να μας “φτιάξουν”, αλλά κάνουν κάτι απείρως πιο δύσκολο και σπάνιο στις μέρες μας: μας ακούνε.

Οι φίλοι –γιατί αυτό είναι οι άνθρωποι που νοιάζονται, φίλοι–, είναι ικανοποιημένοι να παραμείνουν μαζί μας ακόμα και όταν όλα μας φαίνονται μάταια, όταν η σκληρότητα και η βαναυσότητα και η αδικία αυτού του κόσμου καταφέρουν να μας λυγίσουν. Η περηφάνια τους δεν προσβάλλεται από την απόγνωσή μας, από την μελαγχολία μας, ή από την κατάθλιψή μας. Είναι αρκετά επινοητικοί ώστε να προστατεύσουν τον εαυτό τους πριν από εμάς, από την μαυρίλα γύρω τους, και γι’αυτό διατηρούν υπομονή απέναντι σε όσους φίλους τους δίνουν ακόμα μία μάχη, με την δική τους μαυρίλα.

Αυτοί οι άνθρωποι που νοιάζονται, αυτοί οι φίλοι, είναι αυτοί που δεν μας παρατάνε όταν επιμένουμε ότι τίποτα δεν έχει νόημα πια, ότι είμαστε καταδικασμένοι, ότι δεν υπάρχει πια ούτε αγάπη, ούτε εμπιστοσύνη, ούτε κατανόηση, ούτε ανθρωπιά. Ότι όλα είναι ψεύτικα και μαύρα και οδεύουμε ολοταχώς προς την καταστροφή.

Όχι. Οι φίλοι αυτοί έχουν την οξυδέρκεια που τους δίνει η εμπειρία τους, και γνωρίζουν, ότι και αυτό θα περάσει.

Και μας το λένε. Μας το λένε, ακόμα και όταν δεν μπορούμε να τους ακούσουμε. Εκθέτουν την απελπισία μας σε σκληρή εξέταση. Της βάζουν δοκιμασίες και απαιτούν απαντήσεις από εκείνη. Ως αντίδοτο στην ματαίωσή μας, τον θυμό και την οργή μας, κάνουν κάτι πολύ πιο σοφό από το να προσπαθήσουν να μας ανεβάσουν την διάθεση και το κέφι: μας επιτρέπουν να είμαστε όσο ανελέητα μίζεροι χρειάζεται.

Μας προσφέρουν κάτι πολύ πιο ισχυρό από την επιφανειακή θετικότητα του “όλα θα πάνε καλά”. Μας προσφέρουν τον χρόνο, και τον χώρο, να είμαστε θλιμμένοι. Και οργισμένοι καμιά φορά.

Αυτό που κάνουν οι άνθρωποι που νοιάζονται, οι φίλοι, είναι και αυτό μια έκφραση αγάπης.

Και σε αυτόν τον σκληρό και άκαρδο πολλές φορές κόσμο που ζούμε, αγώνας, είναι να αγαπάς.

Και να μην σταματήσεις ποτέ.

(Με αγάπη και εκτίμηση)

Είναι ωραίο να έχεις φίλους.

Είμαι πάρα πολύ τυχερός.

Κώστας

(Φίλε Κώστα, η κοινωνία της κόπωσης, όπως την περιγράφει ο Μπιουνγκ Τσουλ Χαν. Εγώ, πάντως, δεν καταλαβαίνω τίποτα. Και, περιέργως, αυτό είναι πολύ ανακουφιστικό. Να είσαι καλά. Την αγάπη μου.)

Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου

Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.