Poor Things – Είμαστε όλοι Γάλλοι!
Γεια σου, πιτσιρίκο.
Δεν έχω καθίσει ποτέ να δω τελετή έναρξης Ολυμπιακών Αγώνων. Βαριέμαι. Μεγαλώνοντας, κατάλαβα και γιατί. Υποθέτω ότι η ιδέα να σκηνοθετηθεί, όπως συνήθως επιχειρείται, ο πολιτισμός της χώρας που φιλοξενεί τους Ολυμπιακούς σε ένα μαζικό, πληθωρικό από κάθε άποψη, event είναι ένα non sequitur, μια ανοησία, οπότε κάθε σχετική απόπειρα, οσοδήποτε φιλότιμη ή, ακόμα, και εμπνευσμένη, είναι καταδικασμένη να αποτύχει.
Η αισθητική μοίρα των τελετών έναρξης είναι το κιτς. Και από τη μοίρα αυτή καμία, μέχρι σήμερα, διοργάνωση δεν ξέφυγε. Ακόμα και η τελετή των Ολυμπιακών της Αθήνας, η οποία για τόσους Έλληνες αποτελεί φάρο υπερηφάνειας στον ωκεανό των αλλεπάλληλων εθνικών ματαιώσεων, ακροβάτησε για λίγο στο σύνορο του κιτς, στη συνέχεια όμως το διέβη – αν και με αξιοσημείωτη χάρη, είναι αλήθεια.
Ούτε την τελετή έναρξης στο Παρίσι παρακολούθησα. Κάπου προς το τέλος, έβαλα την ΕΡΤ να παίξει (στο mute, γιατί δεν άντεχα ούτε τη μονότονη μουσική υπόκρουση ούτε τις αναλύσεις του εκφωνητή) και, τι να πω, εξεπλάγην: το θέαμα είχε ενδιαφέρον! Η γαλλική διοργάνωση αγκάλιασε – για να χρησιμοποιήσω μία λέξη πολύ της μόδας – το κιτς, χωρίς καμία ενοχή. Για την ακρίβεια, του άλλαξε τα φώτα, με αποτέλεσμα να επιτύχει το απίθανο: να το υπερβεί, μέσω ενός φαντασμαγορικού, γκροτέσκου τρολ.
Είναι βέβαιο ότι οι Γάλλοι, με το παράξενο, ιδιόρρυθμο χιούμορ τους, έκαναν πλάκα – γεμάτη συμβολισμούς, βέβαια, καθότι είναι δυνατοί στη θεωρία και την τιμούν σε κάθε οκαζιόν (occasion). Αυτό το άναρχο, ασυνάρτητο και αγχωτικό υπερθέαμα. Ένα συνονθύλευμα ετερόκλητων ανθρώπων, χωρίς έρμα και άγκυρα, παραδομένων στη φρενίτιδα, από το οποίο η νορμαλιτέ (normalité), εντός ή εκτός εισαγωγικών, είχε εξοριστεί. Ο καβαλάρης που κάλπαζε μέσα στο σκοτάδι, φέροντας ένα φως που «ίσως να είναι μία νέα τυραννία, ποιος ξέρει τι καινούρια πράγματα θα δείξει». Η ολυμπιακή φλόγα που φώτισε το Παρίσι σαν πυρηνική έκρηξη. Όλα τα παραπάνω τι άλλο ήταν παρά μια ειρωνεία στο θαυμαστό καινούριο κόσμο μας, όπου οι, κατά Ortega Y Gasset, «creencias» της ανθρωπότητας, μαζί με τις εθνικές παραδόσεις (του ολυμπισμού συμπεριλαμβανομένου), μετεωρίζονται αμήχανα στο κενό; Σε κάποια στιγμή είχα την αίσθηση ότι θα εισέβαλε στο χάος και την ταραχή ο Louis de Funes, ως φαντομάς, αλλά, προς μεγάλη μου απογοήτευση, δεν επαληθεύτηκα.
Συζητούσαμε κάποτε με τον Arnaud, ένα Γάλλο φίλο μου, για λογοτεχνία. Θεωρούσε κορυφαίο τον Ζαν Ζιρωντού (Jean Giraudoux). Μου χάρισε μάλιστα το βιβλίο του «Ο πόλεμος της Τροίας δεν θα γίνει». Ο Ζιρωντού ήταν Γάλλος διπλωμάτης που συνέγραφε, μεταξύ άλλων, και θεατρικά. «Ο πόλεμος της Τροίας δεν θα γίνει» είναι κωμωδία. Δεν γέλασα ιδιαίτερα με το βιβλίο. Περισσότερο έβρισκα διασκεδαστικό το γεγονός ότι ο Arnaud θεωρούσε τον Ζιρωντού τόσο κορυφαίο συγγραφέα. Θυμάμαι, πάντως, την εντύπωση που το έργο μού είχε προκαλέσει, τη δυσκολία να το κατατάξω μέσα μου, ως κάτι που μου άρεσε ή όχι. Τι είναι τελικά, αναρωτιόμουν, ιδιοφυές, σαχλό ή και τα δύο ταυτόχρονα; Το ίδιο περίπου αίσθημα δοκίμασα, βλέποντας τις σκηνές από την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι. Τίποτα δεν μας είναι πιο ξένο όσο το χιούμορ ενός άλλου λαού.
Ο Arnaud είναι κι αυτός γόνος οικογένειας διπλωματών και ανώτατων υπαλλήλων στην Ε.Ε.. Τριανταπεντάρης, με τα ροδαλά του μάγουλα, τα μπλε στρογγυλά μάτια του, που χαμογελούν μόνιμα πίσω από τα γυαλιά του, την αδέξια κίνησή του, έχει το παρουσιαστικό υπερφυσικού νηπίου, το οποίο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την οξύτατη αντίληψή του. Ο Arnaud είχε αδυναμία στις Ασιάτισσες, όλο με κάτι Γιαπωνέζες τα έμπλεκε. Τελικά, όμως, μια Κινέζα τον συγκλόνισε και αποφάσισε ότι με αυτή θέλει να ζήσει τη ζωή του.
Πριν δύο χρόνια, σε ένα ρεστοράν στο Στρασβούργο, ο ίδιος αφηγούταν σε μία Ελληνίδα, έναν Ισπανό και έναν Ιταλό την αντίδραση της μητέρας του, μεγαλοκυρίας των Παρισίων, όταν της ανακοίνωσε την απόφασή του να κάνει οικογένεια με την Κινέζα. Έντρομη, του αποκάλυψε πως ένα μέντιουμ της προφήτεψε ότι θα αποκτούσε δύο κόρες με την εν λόγω (όντως!) οι οποίες όμως θα γίνονταν εξώλης και αυτός δεν θα το άντεχε, από την πολλή ντροπή θα αυτοκτονούσε… Είχαμε πλαντάξει στα γέλια. Και ενώ έδιναν και έπαιρναν τα πειράγματα, ο Arnaud συνέχιζε τη διήγησή του πλησίστιος, με τη βαριά νορμανδική προφορά του, χωρίς καθόλου να γελάει, διανθίζοντάς τη, μάλιστα, με φωτογραφίες της συντρόφου του (φτυστή ο Μάο), να ποζάρει έξω από τη βιομηχανία πουλερικών όπου εργαζόταν, πληροφορώντας μας ότι την παραμονή της Πρωτοχρονιάς το εργοστάσιο τής έδωσε, ως χριστουγεννιάτικο δώρο, δεν ξέρω πόσα κιλά πουλερικά (μπαγιάτικα) και αυτή τα πήρε, παρά τις αντιρρήσεις του κακομοίρη του Arnaud, με αποτέλεσμα να μην ξέρουν μετά τι να τα κάνουν και να τρώνε κοτόπουλα για μήνες, και ξανά φωτογραφίες της μητέρας του, αγκαλιά με τα κινεζάκια εγγόνια. Ανελέητος!
Με τον Arnaud έχουμε χαθεί τελευταία. Είμαι σίγουρη, όμως, ότι θα παρακολούθησε, στο τριάρι του στα προάστια του Παρισιού, την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών και θα γέλασε με την καρδιά του.
Βέβαια, διαπιστώνω ότι πολύς κόσμος στην Ευρώπη και στην Αμερική δεν διασκέδασε με την τελετή, σκανδαλίστηκε μάλιστα με κάποιες queer μεταγραφές του Ευαγγελίου. Και αναρωτιέμαι: όταν οι Γάλλοι γελοιογράφοι ξεσκίζουν με τα σκίτσα τους τον Μωάμεθ και τους μουσουλμάνους, είμαστε άπαντες διαπρύσιοι οπαδοί της laïcité (του κοσμικού κράτους), στα δε social ανεμίζουν γαλλικές σημαίες και παιανίζει η Μασσαλιώτιδα. Τώρα που οι διοργανωτές της τελετής στο Παρίσι κάπως άγγιξαν με το γαλλικό χιούμορ τον Μυστικό Δείπνο, τι στο καλό συνέβη; Les mecs! Δεν είμαστε πλέον όλοι Γάλλοι; Τέρμα οι θούριοι στον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό;
Και, τέλος πάντων, εμένα πολύ μου άρεσε η τελετή στο Παρίσι και πολύ τη ζήλεψα. Τόσο που ονειρεύομαι ότι η Αθήνα φιλοξενεί εκ νέου τους Ολυμπιακούς Αγώνες και την καλλιτεχνική διεύθυνση της διοργάνωσης αναλαμβάνει, αυτή τη φορά, ο Γιώργος Λάνθιμος. Θα σηκώσει το γάντι που πέταξαν οι άπιστοι οι βάρβαροι και θα τους ταΐσει, για μια ακόμα φορά, τη σκόνη μας, δημιουργώντας ένα post-modern όργιο, ωραίο σαν ελληνικό, με τη δική μας έκσταση και το δικό μας βάθος!
Φιλιά
Ν.
(Αγαπητή φίλη, ο κάθε άνθρωπος έχει την δική του ματιά, το δικό του αίσθημα, το δικό του γούστο, την δική του γεύση. Σε μια θεατρική παράσταση, στην ίδια σκηνή, ένας θεατής γελάει και ο διπλανός του κλαίει. Κάποιος αποχωρεί από μια παράσταση πριν τελειώσει, κάποιος μένει καρφωμένος στην θέση του μετά το τέλος της. Παρακολούθησα κι εγώ την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων, είδα τηλεόραση μετά από χρόνια, και το πρώτο πράγμα που κατάλαβα είναι πως δεν μπορώ πια να βλέπω τηλεόραση. Επίσης, σκέφτηκα πως είδα κάτι που δεν είχε αρχή, μέση και τέλος, κάτι που είναι η αρχή κάθε θεάματος, κάθε βιβλίου, κάθε τραγουδιού κλπ. Ακόμα και το αλαλούμ θέλει τέχνη. Και βέβαια, νιώθω αηδία με τη συμμετοχή του Ισραήλ -που διαπράττει γενοκτονία- στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η σκηνή με το Μυστικό Δείπνο -που ο καλλιτεχνικός διευθυντής της τελετής έναρξης λέει πως δεν αφορά το Μυστικό Δείπνο- ήταν απωθητική ως εικόνα. Και δεν είμαι χριστιανός. Περίμενα να δω κάποια στιγμή μια αναφορά στους αποκλεισμένους νέους των προαστίων του Παρισιού και των άλλων γαλλικών πόλεων. Δεν υπήρξε. Βασικά, δεν καταλαβαίνω γιατί γίνονται ακόμα Ολυμπιακοί Αγώνες. Έχουν κάποιο θέμα οι Γάλλοι με τις Κινέζες και τους Κινέζους. Στον “Εραστή” της Μαργκερίτ Ντυράς, ο εραστής είναι Κινέζος, ενώ στην κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου, έγινε χαμός από τον γυναικείο πληθυσμό -όχι μόνο στη Γαλλία- για τον κώλo του Κινέζου ηθοποιού. Μια Γαλλίδα φίλη της μητέρας μου παντρεύτηκε Κινέζο. Εγώ δεν τους μπορώ τους Κινέζους, όπως δεν μπορώ τους Γάλλους, τους Έλληνες και τους ανθρώπους γενικότερα. Δεν είμαστε όλοι Γάλλοι. Ούτε οι Γάλλοι δεν είναι Γάλλοι πια. Να είσαι καλά. Την αγάπη μου.)
Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου
Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.