Η Μερόπη και η ομορφιά του Ντέιβιντ Χόκνεϊ
‘’Πού πας με τόση ομορφιά; Στο βάθος θάνατος.’’
Αντιστρέφω τον υπαρξιακού στοχασμού στίχο του Νίκου Καρούζου. ‘’Πού πας με τόσο θάνατο; Στο βάθος ομορφιά’’ ως απάντηση στο εγκληματικό ιστορικό παρόν.
Η ομορφιά που ανακάλυψα στο βάθος είναι το χρωματικό σύμπαν του Ντέιβιντ Χόκνεϊ.
Το έργο του πέρασε στα μάτια μου ένα φίλτρο για την καταχνιά του κόσμου. Όχι ως άρνηση ή αδιαφορία για τα πάθια της ανθρωπότητας, αλλά ως κατάφαση στην ομορφιά. [‘’Σαν να ‘χαν ποτέ τελειωμό τα πάθια κι οι καημοί του κόσμου!..’’].
Η τέχνη σου θυμίζει ότι υπάρχει και κάτι άλλο, το φανερώνει στα μάτια σου με την ελπίδα να περάσει στην καρδιά σου. Και τότε ο κόσμος αλλάζει. Υπάρχει και η καρποφορούσα μηλιά, το παρδαλό χαλί της γης, τα ηλιοτρόπια, τα φλουριά των δέντρων στο γαλήνιο φως του Φθινοπώρου, το λοξό δρομάκι, οι λαμπερές βελόνες της βροχής, το ανθισμένο λιβάδι, το μπλε-μωβ του χειμώνα, η μοναχή ομπρέλα της παραλίας που υπερασπίζεται το καλοκαίρι, οι ομόκεντροι κύκλοι στο νερό της λίμνης μια μέρα βροχερή, η χορογραφία των δρόμων που οδηγούν στη θάλασσα, οι φωτεινές πιτσιλιές της λάμπας στη σελίδα του βιβλίου ένα μωβ απόβραδο, η κιτρινοροζ αυγή στο παράθυρο, ένα λουλούδι μπροστά στο τζάμι με τις άτακτες σταγόνες της βροχής. Και τόσα άλλα… Καθαρό φως, χρώμα παιχνιδιάρικο, που ανατρέπει κάποιες φορές τα αισθητηριακά δεδομένα βάφοντας όπως γουστάρει.
Και οι άνθρωποι.
‘’Οι γονείς μου’’ είναι ένα από τα διάσημα πορτρέτα του Χόκνεϊ, ζωγραφισμένο το 1977, ένα χρόνο πριν από το θάνατο του πατέρα του, [η μητέρα του πέθανε το 1999 σε ηλικία 98 ετών!] με σχεδόν φωτογραφική ακρίβεια.
Ένα μινιμαλιστικό, πολύ λιτό εσωτερικό δωματίου επικεντρώνει την προσοχή μας στα δύο πρόσωπα, το κύριο θέμα του έργου. Ένα απλό πράσινο κομοδίνο χωρίζει το ζευγάρι. Στο κάτω ράφι του βρίσκονται έξι τόμοι- λείπει ο έβδομος- του ‘’Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο’’ του Μαρσέλ Προυστ κι ένα βιβλίο για τον Γάλλο ζωγράφο Ζαν Μπατίστ Σαρντέν. Στην επφάνειά του ένα βάζο με τουλίπες κι ένας καθρέφτης που αντανακλά μια καρτ ποστάλ με ‘’Το Βάπτισμα του Χριστού’’ του Πιέρο ντε λα Φραντζέσκα. [Σε μια πρώτη εκδοχή του έργου, ο Χόκνεϊ είχε ζωγραφίσει το δικό του πρόσωπο στον καθρέφτη.]
Ασφαλώς δεν είναι τυχαίες αυτές οι επιλογές. Ο Σαρντέν είναι ο ζωγράφος της νεκρής φύσης και των σκηνών της οικιακής ζωής. Ο ήρεμος, απλός κόσμος του Σαρντέν αντανακλάται στο ανάλογο σύγχρονο σκηνικό του σπιτιού των γονιών του, ενώ ο πίνακας της πρώιμης Αναγέννησης στον καθρέφτη δηλώνει τις θρησκευτικές αξίες των γονιών του. Το έργο του Προυστ ίσως έχει τη θέση στοχαστικού απολογισμού μιας ζωής στη δύση της.
Η μητέρα του κάθεται όρθια στην καρέκλα της σε μια κάπως σφιγμένη, φωτογραφική, σεμνή στάση. Το βλέμμα της είναι στραμμένο στον θεατή- και στον γιο της που την απαθανατίζει- εκπέμποντας μια γλυκύτητα, μια εσωτερική ζεστασιά. Ο πατέρας είναι σκυμμένος και βυθισμένος στο βιβλίο που διαβάζει [Τέχνη και Φωτογραφία, του Aaron Scharf]. Αγνοεί εντελώς τον θεατή – και τον γιο του. Η καρέκλα του τοποθετημένη λοξά, στραμμένη προς το μέρος της γυναίκας του – μάλλον, προς το μέρος του φωτός που διευκολύνει την ανάγνωση.
Πιο έντονο το φως που εισχωρεί από τα αριστερά, δίνει στα μαλλιά της μητέρας μια αστρική φωτεινότητα και τυπώνει στο ουρανί φόρεμα ασημένιες στάμπες. Θα μπορούσε, από στιγμή σε στιγμή, να λύσει τη σφιγμένη στάση της και να της δώσει φτερά. Τα καφέ παπούτσια την κρατάνε στη γη κάπως άβολα. Έχει κάτι το δυνάμει υπερβατικό. Ο πατέρας με το καφέ κοστούμι είναι ολωσδιόλου γήινος, απομακρυσμένος από το φως. Οι πατούσες του αναπηδούν, σε μια προσπάθεια να ισορροπήσει τη σκυμμένη στάση για να ανταποκριθεί πιο αποτελεσματικά στο έργο της ανάγνωσης.
Τι μας λέει αυτή η εικόνα για τη σχέση των δύο ανθρώπων; Για τη σχέση με το παιδί τους; Για τις δικές μας σχέσεις; Για τα αισθήματα που υποφώσκουν και τα άλλα που θα μείνουν νηστικά, σκαλωμένα σε μια δύστροπη μοίρα;..
Φιλιά – Μερόπη
(Γεια σου, Μερόπη, αρχόντισσα! Την αγάπη μου.)
Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου
Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.