Η Μερόπη και ο Σαρλ Λαπίκ

‘’Όλη η τέχνη είναι θρησκευτική με την έννοια ότι μας δίνει πρόσβαση σε έναν κόσμο που υπερβαίνει τις γνώσεις και τη θέλησή μας’’
Charles Lapique

Το ενδιαφέρον μου για τον Σαρλ Λαπίκ προέκυψε από τα λόγια του Ζαν Λεσκύρ [Γάλλου ποιητή από τα πρώτα μέλη του Ou.Li.Po- γεια σου Παναγιώτη!], ο οποίος μελετώντας το έργο του ζωγράφου γράφει:

‘’Ακόμη κι αν το έργο του αποτελεί μαρτυρία μιας μεγάλης παιδείας και μιας γνώσης όλων των δυναμικών εκφράσεων του χώρου, δεν τις θέτει σε εφαρμογή, δε βγάζει απ’ αυτές συνταγές… Πρέπει, λοιπόν, η γνώση να συνοδεύεται από μια ισότιμη λήθη της γνώσης. Η μη γνώση δεν είναι άγνοια, αλλά το δύσκολο έργο να ξεπεράσεις τη γνώση. Αυτό είναι το τίμημα που κάνει ένα έργο, σε κάθε στιγμή, αυτό το καθαρό καινούργιο ξεκίνημα, που κάνει τη δημιουργία του μια άσκηση ελευθερίας.’’

Ο Σαρλ Λαπίκ [1898-1988] ήταν Γάλλος ζωγράφος και χαράκτης που συνδύασε την τέχνη και την επιστήμη. Παθιασμένος με τη μουσική – από μικρό παιδί έπαιζε πιάνο και βιολί, και αργότερα κλαρίνο, φαγκότο, τρομπόνι και κόρνο, ενώ συμμετείχε σε πολλά ερασιτεχνικά σύνολα.

Πολέμησε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και το 1919 μπήκε στην Κεντρική Σχολή Τεχνών και Κατασκευών του Παρισιού, όπου σπούδασε μηχανικός. Η αγάπη του για την τέχνη τον έκανε να εγκαταλείψει την καριέρα του ως μηχανικού, με την ενθάρρυνση της συζύγου του, για να αφοσιωθεί στη ζωγραφική ως αυτοδίδακτος, πραγματοποιώντας την πρώτη του προσωπική έκθεση το 1929.

Το 1935 συνέχισε τις σπουδές του στη Σχολή Θετικών Επιστημών του Παρισιού, όπου παρουσίασε διπλωματική εργασία με θέμα ‘’η οπτική του ματιού και η όραση των περιγραμμάτων’’. Η έρευνα που πραγματοποίησε για τις επιδράσεις και την αντίληψη των χρωμάτων έχει πολύ ενδιαφέρον. Εμβαθύνει όλο και περισσότερο στα μυστικά των χρωμάτων, ειδικά του κόκκινου και του μπλε. Με βάση τις μελέτες του για την οπτική και το φως, διαπιστώνει, για παράδειγμα, ότι το κόκκινο, το πορτοκαλί και το κίτρινο είναι χρώματα που μεταφέρουν την αντίληψη της απόστασης σε ένα επίπεδο εικόνας, ενώ το μπλε μεταδίδει την αίσθηση της εγγύτητας, της στερεότητας και του προσκηνίου. Παρατήρησε ότι το μπλε αποτελεί το ‘’πιο κοντινό’’ χρώμα και το κόκκινο το ‘’πιο απομακρυσμένο’’. Όπως αναφέρει ο ίδιος: ‘’Μακροχρόνιες μελέτες της φύσης με οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι το κόκκινο, το πορτοκαλί και το κίτρινο ως χρώματα είναι πάντα έτοιμα να γίνουν πιο ανοιχτά, να γίνουν πιο φωτεινά, ενώ το μπλε, αντίθετα, ως χρώμα είναι αναπόφευκτα προορισμένο να σκουρύνει’’. Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση στο χρώμα, θέτει μια πρόκληση για την παραδοσιακή παραστατική ζωγραφική, όπου το μπλε είναι το χρώμα του μακρινού ουρανού.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας ο Λαπίκ ήταν υπεύθυνος για μελέτες σχετικά με τη νυχτερινή όραση, την επίδραση του χρώματος από την οπτική γωνία του αεροσκάφους και τον σχεδιασμό μοτίβων καμουφλάζ. Στις πτήσεις έρευνας που έγιναν, πιλότος του ήταν ο μετέπειτα συγγραφέας του ‘’Μικρού Πρίγκιπα’’, Αντουάν ντε Σεντ-Εξυπερύ!

Αξίζει να σημειωθεί ότι, κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Λαπίκ και η σύζυγός του έκρυψαν Εβραίους, γεγονός που τους χάρισε την αναγνώριση των ‘’Δίκαιων μεταξύ των Εθνών’’.

Μετά τον πόλεμο, ο καλλιτέχνης αφοσιώθηκε αποκλειστικά στη ζωγραφική. Ο Αντρέ Μπρετόν τον αποκάλεσε ‘’έναν από τους δέκα πιο σημαντικούς εν ζωή καλλιτέχνες’’.

Το καλλιτεχνικό ύφος του Λαπίκ υπόκειτο σε αλλαγές και πολλές καινοτομίες.

Ξεκινώντας από την παραστατική ζωγραφική πέρασε σε ένα πιο αφηρημένο και γεωμετρικό στυλ. Με κατακερματισμένο εικαστικό χώρο και πολλαπλές προοπτικές, χρώματα ζωηρά, πικάντικα, παράφωνα, εν είδει μπαλωμάτων, και πρόχειρα περιγράμματα, συνθέτει δυναμικές εικόνες, συχνά με μια αίσθηση κίνησης.

Προς το τέλος της ζωής του, η ζωγραφική του εξελίχθηκε σε πιο απαλές γραμμές και οι χρωματικές περιοχές έγιναν πιο πλατιές.

‘’ Λυκόφως δίπλα σε λίμνη’’ και ’’ Τοπίο στο ηλιοβασίλεμα στον Άτλαντα’’, οι τίτλοι των δύο πινάκων που διάλεξα.

Όταν ζωγραφίζει ηλιοβασιλέματα και νύχτες, το καλλιτεχνικό του αισθητήριο οδηγείται και από τα αποτελέσματα της επιστημονικής του έρευνας για τα χρώματα, τις αντιθέσεις και τις επιδράσεις τους.

Στον πρώτο πίνακα, η κυριαρχία του μπλε μεταφέρει την αίσθηση της εγγύτητας, του κοντινού, της νύχτας που πλησιάζει και κυριεύει το τοπίο, αφού είναι το χρώμα που έχει προορισμό να σκουραίνει. Είναι μια νύχτα που σε αγκαλιάζει στοργικά, με τις φωτεινές πιτσιλιές της να ραντίζουν τα ζιζάνια των φόβων σου.

Στον δεύτερο πίνακα, το ηλιοβασίλεμα με το κόκκινο, το πορτοκαλί και το κίτρινο δίνει την αίσθηση της απομάκρυνσης, είναι τα χρώματα που μεταφέρουν την αντίληψη της απόστασης και έχουν την τάση να γίνουν πιο φωτεινά. Όμως, η ποδιά του ήλιου είναι μωβ και δεσπόζει. Το μπλε έχει εισβάλει στο κόκκινο, προαναγγέλλοντας τη νύχτα που έρχεται.

Φιλιά

Μερόπη

(Αγαπημένη Μερόπη, έχεις αναλάβει την επιμόρφωσή μας. Πολύ σημαντικό έργο σε μια αντιπνευματική περίοδο. Να είσαι καλά. Την αγάπη μου.)

Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου

Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.