Οι διανοούμενοι της εξουσίας
Φίλε μου Πιτσιρίκο,
Ακούω συχνά ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με την αριστερή διανόηση, η οποία, εν απουσία διανόησης, μιλάει διαρκώς για ατομικά δικαιώματα, έχοντας γράψει στα παλιά της υποδήματα τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Κάπως έτσι φτάνουμε στο σήμερα, όπου χώρες της Δύσης με εκτενή ατομικά δικαιώματα στηρίζουν απροκάλυπτα μια γενοκτονία στην Παλαιστίνη.
Το πρόβλημα με την αριστερή διανόηση δεν είναι απλώς η απουσία διανόησης, αλλά, κυρίως, η απουσία Αριστεράς.
Γεμίσαμε Ακρίτες, ενώ χρειαζόμαστε Τσόμσκιδες.
Περιμένουμε από πλούσιους σακαφλιάδες να κατανοήσουν τα προβλήματα των απλών ανθρώπων, οπότε μάλλον θα περιμένουμε πολύ ακόμα.
Αλλά το πρόβλημα της τάξης των διανοουμένων δεν είναι ένα καινούργιο θέμα. Είναι όσο παλιό όσο ο σοσιαλισμός ο ίδιος. Αν ανοίγαμε κανά βιβλίο πού και πού, δεν θα πέφταμε συνεχώς από τα σύννεφα.
Η τραγωδία έγκειται στο ότι η Αριστερά αποδέχτηκε πλήρως την ιδέα ότι οι άνθρωποι είναι απλώς ιστορικά προϊόντα, απλές αντανακλάσεις της Ιστορίας και του περιβάλλοντός τους, επιμένοντας πως ο Μαρξ είναι αλάνθαστος.
Διότι, αυτό που προκύπτει από αυτή την ιδέα, είναι ότι δεν υπάρχει κανένα ηθικό εμπόδιο στο να χειραγωγούνται οι άνθρωποι έτσι ώστε να γίνουν όπως εσύ τους θέλεις, κάτι που, φυσικά, οδηγεί στην τυραννία, και τον αυταρχισμό.
Η ιδέα είναι ότι, αν οι άνθρωποι δεν έχουν καμία εν γένει φυσική τάση, καμία εσωτερική παρόρμηση για ελευθερία, αν δεν είναι θεμελιώδες για την φυσιολογία τους και την υγεία τους να έχουν ελεύθερη, δημιουργική, παραγωγική εργασία υπό τον δικό τους έλεγχο, τότε δεν υπάρχει κανένας ηθικός λόγος να τους παραχωρηθεί αυτός ο χώρος, και αυτή η ελευθερία.
Μπορείς απλώς να τους χειραγωγήσεις σε ό,τι θέλεις εσύ να γίνουν.
Και μπορείς να είσαι η Κεντρική Επιτροπή, ή οι μάνατζερ μιας πολυεθνικής, ή οι διαχειριστές ενός νεοφιλελεύθερου κράτους. Δεν έχει σημασία. Το σημαντικό είναι να διατηρείται η εξουσία πάνω σε ό,τι συμβαίνει στην ζωή των καθημερινών ανθρώπων στα χέρια λίγων. Στα χέρια μιας ελίτ εξουσίας.
Ο Μπακούνιν, ο άλλος μεγάλος μούσιας, το είχε προβλέψει αυτό στα τέλη του 19ου αιώνα. Τότε διαφωνούσε με τον Μαρξ, πολύ πριν από τον Λενινισμό, ή τον Στάλιν, και προέβλεψε με εξαιρετική διορατικότητα ότι η αναδυόμενη τάξη των διανοουμένων θα ακολουθούσε ουσιαστικά έναν από δύο δρόμους:
Κάποιοι διανοούμενοι, είπε, θα πίστευαν ότι οι αγώνες της εργατικής τάξης θα τους έδιναν την ευκαιρία να ανέλθουν και να πάρουν την κρατική εξουσία στα χέρια τους, και σε αυτό το σημείο, προειδοποίησε, θα γίνονταν η κόκκινη γραφειοκρατία που θα δημιουργούσε τη χειρότερη τυραννία που ο κόσμος είχε γνωρίσει ποτέ, φυσικά, πάντα προς “όφελος των εργατών”.
Αυτός είναι ο ένας δρόμος, ο δρόμος του ΚΝίτη διανοούμενου.
Οι άλλοι διανοούμενοι, μας λέει ο Μπακούνιν, θα συνειδητοποιούσαν ότι δεν θα έπαιρναν ποτέ την εξουσία στα χέρια τους με αυτόν τον τρόπο. Επομένως, ο τρόπος για να πάρουν εξουσία θα ήταν να συνδέσουν τον εαυτό τους με την υπάρχουσα κρατική εξουσία και να γίνουν υπηρέτες της κυρίαρχης οικονομικής και πολιτικής τάξης. Θα γίνονταν πολιτικοί μάνατζερ, ή ιδεολόγοι, και θα μιλούσαν για δημοκρατία, αλλά ουσιαστικά θα χτυπούσαν τους ανθρώπους με το μαστίγιο της δημοκρατίας, την οποία θα μετέτρεπαν σε μηχανισμό εξαναγκασμού.
Αυτός ήταν ο άλλος δρόμος, ο δρόμος του φιλελέ διανοούμενου.
Και μάντεψε, ο Μπακούνιν είχε δίκιο, γιατί αυτό ακριβώς περιέγραψε την πολιτική κατάσταση των πραγμάτων σχεδόν σε όλο τον 20ο αιώνα.
Έτσι, υπάρχουν μερικοί διανοούμενοι που πιστεύουν ότι μπορείς να αποκτήσεις εξουσία εκμεταλλευόμενος τους λαϊκούς αγώνες, και άλλοι που πιστεύουν ότι θα αποκτήσεις εξουσία συνδέοντας τον εαυτό σου με αυτούς που ήδη έχουν οικονομική δύναμη. Αλλά η όλη ιδέα είναι ότι η εξουσία πρέπει να διαχειρίζεται από αυτούς τους ανθρώπους, αυτούς τους μορφωμένους διανοούμενους, από αυτή την ελίτ, ποτέ από εμάς τους ίδιους.
Τώρα, μπορεί να μην ξέρω και πολλά, αλλά δεν μου ακούγεται και πολύ δημοκρατικό αυτό, ούτε πολύ σοσιαλιστικό.
Και φτάνουμε στο σήμερα, όπου οι πολιτικές ελίτ που μας κυβερνούν πιστεύουν ότι σε μια δημοκρατία υπάρχουν δύο τάξεις πολιτών. Από τη μια πλευρά είναι ο γενικός πληθυσμός, –οι αδαείς πολίτες και οι ταραχοποιοί– και αυτοί αποτελούν περίπου το 90% του πληθυσμού.
Και μετά είναι οι υπεύθυνοι άνθρωποι, οι σοφοί, οι μορφωμένοι διανοούμενοι, οι έξυπνοι επιχειρηματίες και οι πετυχημένοι εντερπρενούρς, οι άνθρωποι με ακεραιότητα, η διανοητική αριστοκρατία με λίγα λόγια, και αυτοί είναι που πρέπει να κυβερνούν, αυτοί είναι πρέπει να παίρνουν τις αποφάσεις, να σκέφτονται για τους όλους και τα λοιπά.
Ο ρόλος των μαζών, των αδαών και των ταραχοποιών, είναι απλώς να εμφανίζονται κάθε τέσσερα χρόνια, να αποφασίζουν ποιος από τους έξυπνους θα είναι ο ηγέτης τους, και μετά να επιστρέφουν στο σπιτάκι τους.
Ο καθένας τον ρόλο του.
Σήμερα ζούμε σε έναν κόσμο όπου αυτές οι δύο αυτές τάσεις που περιέγραψαν οι μεγάλοι μούσιες, η κρατική εξουσία και η καπιταλιστική εξουσία, έχουν συγχωνευτεί. Ο νεοφιλελευθερισμός έχει γίνει μια κρατικά υποστηριζόμενη καπιταλιστική τυραννία. Είτε υπηρετείται από φιλελέ καπιταλιστές, είτε από ΚΝίτες, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο.
Οι εκλογές, άλλωστε, αλλάζουν τους διαχειριστές, ποτέ το σύστημα.
Μεγαλώνουμε πιστεύοντας ότι είμαστε ελεύθεροι, αλλά στην ουσία οι άνθρωποι είναι λιγότερο ελεύθεροι στην κοινωνία μας από ό,τι είναι υπό μια κανονική δικτατορία.
Μπορεί να ακούγεται αστείο, αλλά έτσι είναι.
Κι αυτό διότι, υπό μια τυπική δικτατορία, οι άνθρωποι είναι πιο ελεύθεροι στο μυαλό τους επειδή γνωρίζουν ότι δεν είναι ελεύθεροι. Επειδή γνωρίζουν ότι ζουν σε μια δικτατορία. Στην κοινωνία μας, οι άνθρωποι σκέφτονται, μιλούν, ψηφίζουν, ψωνίζουν, εργάζονται και συμπεριφέρονται ακριβώς όπως θέλουν οι ισχυροί, επαναλαμβάνοντας χωρίς κριτική σκέψη τις πολιτικές απόψεις που τους εμφυτεύτηκαν από τους κυβερνήτες τους και τα παπαγαλάκια τους, και πιστεύοντας ειλικρινά ότι τις σκέφτηκαν οι ίδιοι.
Και ο τρόπος που γίνεται αυτό, σύμφωνα με τον Τσόμσκι, είναι ο εξής:
“Ο έξυπνος τρόπος να κρατήσεις τους ανθρώπους παθητικούς και υπάκουους, είναι να περιορίσεις αυστηρά το φάσμα των αποδεκτών απόψεων, αλλά εντός του αποδεκτού φάσματος απόψεων, να επιτρέψεις πολύ ζωηρές συζητήσεις, ακόμη και να ενθαρρύνεις τις πιο κριτικές και αντιφρονούντες απόψεις. Αυτό δίνει στους ανθρώπους την αίσθηση ότι υπάρχει ελευθερία σκέψης, ενώ όλη την ώρα οι προϋποθέσεις του συστήματος ενισχύονται από τα όρια που τίθενται στο εύρος της συζήτησης.”
Όποιος κατανοήσει πλήρως την παραπάνω παράγραφο, έχει κατανοήσει πλήρως την πολιτική σήμερα.
Αυτό το τερατούργημα που ζούμε στον 21ο αιώνα, δυστυχώς, δεν είχε προβλεφθεί, και γι’αυτό μας είναι τόσο δύσκολο να δούμε κάτι πέρα από αυτό.
Η αλήθεια είναι ότι ζούμε σε μια εξαιρετικά καταπιεστική, ελεγχόμενη δυστοπία, όπου οι σκέψεις, τα λόγια και οι πράξεις των ανθρώπων είναι σε μεγάλο βαθμό προκαθορισμένα από ένα σύστημα πληροφορίας ελεγχόμενο από πανίσχυρους πλουτοκράτες, οικονομικούς και τεχνολογικούς τεχνοκράτες, και πολεμοχαρείς αποικιοκράτες.
Και η μεγαλοφυΐα του είναι ότι μας ελέγχει σε μεγαλύτερο βαθμό από όσο θα μπορούσε ποτέ να το κάνει μια ανοιχτή δικτατορία, ενώ ταυτόχρονα μας δίνει τη συλλογική ψευδαίσθηση ότι είμαστε ελεύθεροι.
Το μόνο που μας κρατάει από το να αλλάξουμε αυτό, είναι η βαθιά ενσωματωμένη βεβαιότητά μας ότι δεν μπορεί να αλλάξει. Σε πολύ μεγάλο βαθμό, η μεγαλύτερη μας αυταπάτη, είναι ότι Δεν Υπάρχει Εναλλακτική.
Αυτό που κανένας από τους μεγάλους μούσιες, βλέπεις, δεν κατάφερε να προβλέψει, είναι ότι χρόνια μετά, τον έλεγχο της εξουσίας θα τον κατακτούσε ένας μουστακαλής. Ο Φτίντριχ Χάγιεκ.
Αλλά αυτό, είναι μια ιστορία από μόνο του.
Από το μακρινό Αμστελόδαμο, με αγάπη,
Κώστας
Υ.Γ. Αυτό το αίσθημα της ανημποριάς είναι που σε τρελαίνει στο τέλος. Να βλέπεις όλους αυτούς τους ανθρώπους να σφαγιάζονται και να βασανίζονται στη Γάζα και στο Λίβανο με την πλήρη υποστήριξη της κυβέρνησης που σε εκπροσωπεί και των συμμάχων της, αλλά να είσαι ανίκανος να το σταματήσεις. Το “είσαι ανίκανος να το σταματήσεις”, επαναλαμβάνεται συνεχώς στο μυαλό σου για καθετί που σε πονάει, οπότε μπορείς απλά να τα παρατήσεις. Οι πολιτικοί σήμερα σου το λένε στα μούτρα χωρίς ενδοιασμούς: “Είσαι αβοήθητος, ανήμπορος να κάνεις το οτιδήποτε. Αν θέλεις πράγματα όπως χαμηλές τιμές στα τρόφιμα, δικαιώματα για τις αμβλώσεις, ή σεξoυαλική ελευθερία, τότε κάνε ό,τι σου λέμε και βούλωσέ το”. Και, κατά μία έννοια, οι διαχειριστές της αυτοκρατορίας δεν έχουν άδικο όταν μας το λένε αυτό. Το σύστημα είναι στημένο έτσι ώστε να μας εμποδίσει να σταματήσουμε τη γενοκτονική τους μηχανή του κιμά στη Μέση Ανατολή, ή οπουδήποτε αλλού. Δεν μπορείς να τη σταματήσεις με την ψήφο σου, το έχουν στήσει έτσι ώστε κάθε πιθανό αποτέλεσμα των εκλογών να οδηγεί σε περισσότερη γενοκτονία, σε περισσότερη διαφθορά, σε περισσότερη σαπίλα και καταπίεση. Δεν μπορείς να κάνεις επανάσταση για να το σταματήσεις, αφού είμαστε τόσο βουτηγμένοι στην προπαγάνδα που δεν μπορούμε να σηκωθούμε καν από τον κώλo μας για τα δικά μας προβλήματα, πόσο μάλλον των άλλων συνανθρώπων μας, ενώ, αν το κάνεις, απλά θα σκοτωθείς ή θα πας φυλακή. Ούτε καν μπορείς να εμπλακείς σε άμεση δράση, όπως το να μπλοκάρεις τις αποστολές όπλων ή να σαμποτάρεις τους κατασκευαστές όπλων, εκτός αν είσαι έτοιμος να περάσεις τη ζωή σου σαπίζοντας σε κάποια τρύπα σαν τον Ασάνζ. Είναι σαν να έχουμε αλυσίδες γύρω από το λαιμό μας και τσιπ ελέγχου στους εγκεφάλους μας. Όμως, η αλήθεια πίσω από το παραβάν είναι ότι ολες οι θετικές αλλαγές στη συμπεριφορά των ανθρώπων προηγούνται πάντα από μια διεύρυνση της συνείδησης. Υπάρχει εναλλακτική. Υπάρχουν χιλιάδες εναλλακτικές. Και όλες οι αλυσίδες που μας δένουν βρίσκονται στο μυαλό μας.
(Φίλε Κώστα, όπως ακριβώς τα γράφεις. Αν θα είχα κάτι να πω, είναι πως μεγάλο ποσοστό ανθρώπων απέχουν πια από τις εκλογές. Δηλαδή, τουλάχιστον δεν γίνονται συμμέτοχοι σε αυτό το πολύ κακό θέατρο, που υποδύεται την Δημοκρατία. Ίσως, κάτι θετικό να προκύψει από αυτό. Αν και μάλλον θα τα προλάβει όλα ο Μεγάλος Πόλεμος. Να είσαι καλά. Την αγάπη μου.)
Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου
Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.