“Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα”

‘’Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα’’, είναι ένα από τα χαρακτικά του Φρανσίσκο Γκόγια, που περιλαμβάνεται στη σειρά με τον τίτλο ‘’Τα Καπρίτσια’’[ Los Caprichos] .

Θεωρείται, μάλλον, αυτοπροσωπογραφία. Ο καλλιτέχνης γέρνει το κεφάλι του στο τραπέζι καλύπτοντας το πρόσωπο με τα χέρια του. Κοιμάται; Σκέφτεται; Ονειρεύεται; Πλάσματα που συνδέονται στην ισπανική λαϊκή παράδοση με το μυστήριο και το κακό, τον πολιορκούν. Κουκουβάγιες και νυχτερίδες τον κυκλώνουν απειλητικά. Ένας λύγκας ξαπλώνει ήσυχος, αλλά σε εγρήγορση με ορθάνοιχτα μάτια [οι λύγκες, όπως κι οι κουκουβάγιες, έχουν οξεία όραση μέσα στη νύχτα]. Ένα άλλο πλάσμα, στο κέντρο της σύνθεσης, δεν κοιτάζει τον άντρα που κοιμάται, αλλά καρφώνει εμάς με το βλέμμα του. Ο Γκόγια αναγκάζει τον θεατή να πάρει μέρος στη σύνθεση, τα τέρατα των ονείρων του μας απειλούν.

Σ’ αυτή τη δυσοίωνη εικόνα, σ’ αυτό το σκοτεινό όραμα για την ανθρωπότητα, μεταφέρεται ο αγώνας μεταξύ λογικής και φαντασίας.

Είναι διττή η ανάγνωση του έργου. Από τη μια ως απεικόνιση των συνεπειών, όταν υποχωρεί η λογική και παρακμάζουν οι ιδέες του διαφωτισμού, κι από την άλλη ως αποδοχή της απελευθερωτικής επίδρασης της φαντασίας, της έκρηξης των συναισθημάτων -ακόμα κι όταν γίνονται εφιάλτες- γεγονός που συνάδει με το πνεύμα του ρομαντισμού.

Οι αξίες του Διαφωτισμού -χωρίς Λογική, το κακό και η διαφθορά κυριαρχούν- πλέκονται με το πνεύμα του Ρομαντισμού.

Ο Γκόγια έγραψε μια λεζάντα για την εκτύπωση, που μοιάζει ανατρεπτική, αλλά στην ουσία είναι συμπληρωματική του τίτλου του έργου: ‘’Η φαντασία που εγκαταλείπεται από τη λογική παράγει τέρατα. Ενωμένη μαζί της, είναι η μητέρα των τεχνών και η πηγή των θαυμάτων τους’’.

Η φαντασία ενωμένη με τη λογική!

Για τον Γκόγια, η τέχνη είναι παιδί της λογικής και της φαντασίας.

Τα Καπρίτσια είναι μια σειρά 80 χαρακτικών που τα δημιούργησε μεταξύ των ετών 1797 – 1798, και τα δημοσίευσε σαν μία συλλογή έργων το 1799.

Η θεματολογία τους αποκλίνει από αυτήν που τον απασχολούσε μέχρι τότε – πίνακες που προορίζονταν για τις ισπανικές βασιλικές κατοικίες, πορτρέτα μοναρχών και αριστοκρατών κλπ.

Στα χαρακτικά αυτά ο Γκόγια καταδικάζει την ανοησία της ισπανικής κοινωνίας, στην οποία έζησε, και την παγκόσμια διαχρονική ανοησία. Ασκεί δηκτική κριτική και στηλιτεύει την αμάθεια, τη δεισιδαιμονία, την ανικανότητα της άρχουσας τάξης, την έλλειψη παιδείας, τις ανόητες παιδαγωγικές μεθόδους, τα οικογενειακά λάθη, τον κλήρο, την παρακμή της λογικής.

Όπως εξήγησε ο ίδιος, επέλεξε θέματα ‘’από τις αμέτρητες ανοησίες και λάθη που είναι κοινά σε κάθε πολιτισμένη κοινωνία, καθώς και από τις χυδαίες προκαταλήψεις και τα ψέματα, που επιτρέπονται από τα έθιμα, την άγνοια ή τα ιδιωτικά συμφέροντα, εκείνα που θεωρεί ότι είναι πιο κατάλληλα για γελοιοποίηση καθώς και για άσκηση της φαντασίας του καλλιτέχνη.”

φιλιά

Μερόπη

(Αγαπητή Μερόπη, έξοχο. Ζούμε στον τόπο που γεννήθηκε ο Ορθός Λόγος, η Λογική, αλλά η Λογική μοιάζει πια παράλογη -παγκοσμίως- και το παράλογο θεωρείται λογικό, ειδικά αν αποφέρει κέρδος. Το να είναι κάτι λογικό δεν αποτελεί πια επιχείρημα. Για παράδειγμα -σύγχρονο μάλιστα-, οι ΗΠΑ στέλνουν όπλα και βόμβες στο Ισραήλ για να σκοτώνει τους Παλαιστίνιους και στέλνουν και τρόφιμα στους Παλαιστίνιους, για να σκοτωθούν χορτάτοι. Να είσαι καλά. Την αγάπη μου.)

Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου

Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.