Ιστορία και Ποίηση
(Γεια σου, πιτσιρίκο)
Καταλαβαίνω πως η ιστορία είναι σπουδαία επιστήμη, αλλά ποτέ δεν τη συμπάθησα. Εκτός από το σχολικό τραύμα της από στήθους αναπαραγωγής γεγονότων, ονομάτων, χρονολογιών που μου έφεραν τα εικοσάρια στις πανελλήνιες του καιρού εκείνου, νομίζω πως είναι κάτι πιο βαθύ αυτό δεν κατάφερε να με κερδίσει.
Είναι αυτό που λέει ο Αριστοτέλης ‘’…φιλοσοφώτερον καὶ σπουδαιότερον ποίησις ἱστορίας ἐστίν· ἡ μὲν γὰρ ποίησις μᾶλλον τὰ καθόλου, ἡ δ᾽ ἱστορία τὰ καθ᾽ ἕκαστον λέγει.’’
[…η ποίηση έχει μέσα της σε μεγαλύτερο βαθμό φιλοσοφικά χαρακτηριστικά, και είναι πιο σημαντική από την ιστορία· πώς αλλιώς, αφού η ποίηση μιλάει πιο πολύ για τα ‘’καθόλου’’- το όλον θα έλεγα- ενώ η ιστορία για τα ατομικά και τα επιμέρους.’’
Ο Richard Kannicht, Γερμανός κλασικός φιλόλογος, σχολιάζει εύστοχα: ‘’Στην καθημερινή ζωή η πραγματικότητα είναι κατά κάποιον τρόπο ένα στερημένο από νόημα απόσπασμα χωρίς αρχή, μέση και τέλος και γίνεται αντιληπτή ως άμορφο χάος αδιάγνωστων σχέσεων. Μόνο χάρη στην ποίηση, χάρη στην οργανωτική της ικανότητα να προσθέτει συμπληρώματα, το απόσπασμα μετατρέπεται σε κατανοητό σύνολο, και με μια υπολογισμένη σμίκρυνση το χάος γίνεται έλλογη τάξη.’’
Η Ιστορία ασχολείται με το ‘’καθ’ έκαστον’’, με θραύσματα της πραγματικότητας και, μάλλον, πάντα λαχταρούσα ‘’το όλον.’’ Ζούμε σ’ έναν κόσμο κατακερματισμένο που παράγει πολύ πόνο και πολλή ασχήμια. Η εποχή μας είναι η πιο παραγωγική σε διαιρετικά σχήματα. Κάθε ατομική ανθυποπερίπτωση ανάγεται σε κορυφαίο δικαιωματικό ταμπού χωρίς αναφορά στην κοινή εμπειρία. Παράγει, ακόμη, και πολλούς –ισμούς που ταΐζουν τον φόβο, την ανασφάλεια , τη ματαιοδοξία , τα συμπλέγματα του κάθε ανθρωπάκου για να μη νιώθει άβολα μέσα στο χάος.
Κάθε λαός βλέπει το δικό του κομματάκι της ιστορίας που, άλλοτε είναι μοναδικό και θαυμάσιο -κι ας χόρτασε με το αίμα άλλων ανθρώπων- κι άλλοτε ξεσκίζει την ψυχή του – αφού η ‘’δοξασμένη’’ ιστορία άλλων, βαφτίστηκε στο δικό του αίμα- συντηρώντας μνήμες επώδυνες που τρέφουν το μίσος και τον φανατισμό. Ο κόσμος σήμερα, ίσως περισσότερο από ποτέ, έχει ανάγκη το υπερβατικό βλέμμα της ποίησης και τη βαθύτατα στοχαστική συνθετική ματιά της φιλοσοφίας. Η Ιστορία χωρίς Φιλοσοφία και Ποίηση είναι τα χιλιάδες κομματάκια του παζλ της ανθρώπινης Ιστορίας σκορπισμένα και διαφιλονικούμενα από τρομαγμένα ανθρωπάκια που δεν καταφέρνουν να γίνουν άνθρωποι και να αντικρίσουν την κοινή τους μοίρα.
Ίσως αυτό είναι το νόημα του στίχου του Ευριπίδη ‘’Όλβιος εστί όστις ιστορίης έσχε μάθησιν’’, που αναμασούμε συχνά για να τονίσουμε την αξία της ιστορικής γνώσης. Αλλά στο έργο ενός τραγικού η Ιστορία δεν είναι …σκέτη Ιστορία. Ένα νόημα που εκφράζεται με τα λόγια ενός τραγικού, δεν μπορεί παρά να είναι ‘’φιλοσοφικότερο’’ και ‘’ποιητικότερο’’.
Μόνο έτσι η Ιστορία μπορεί να κάνει τον άνθρωπο όλβιο.
Όταν τα κύματα της Ιστορίας ορθώνονται μεγαλόπρεπα, αυτοί που βρίσκονται στην κορυφή τους με άγρια χαρά ατενίζουν το θριαμβικό πεπρωμένο του γένους τους. Πριν καλά καλά καταλάβουν, τους έχει καταπιεί η θάλασσα του Χρόνου.
Αν καταφέρναμε να δούμε το όλον, θα ακούγαμε τις πνιγμένες κραυγές της υπερφίαλης κακομοιριάς μας. Και τότε …γυμνοί απ’ ό, τι μας χωρίζει, ίσως γελούσαμε πάνω στη γέφυρα της ανθρωπιάς και της κατανόησης.
Φιλιά
Μερόπη
(Αγαπημένη Μερόπη, δεν μπορεί να υπάρξει Ποίηση και Τέχνη στα χρόνια της πολιτικής ορθότητας και των δικαιωμάτων, όπου γύρω μας καραδοκούν χωροφύλακες, που θέλουν να μας επιβάλουν τι επιτρέπεται να λέμε και τι όχι. Μεγάλη Τέχνη με απαγορεύσεις δεν γίνεται Θα ήταν αδύνατον να γυριστούν σήμερα σπουδαίες ταινίες, όπως το αριστουργηματικό “Life of Brian” των Monty Python, που γυρίστηκε το 1979, δηλαδή πριν από 46 χρόνια και περείχε την διάσημη σκηνή με τη Loretta, που μάλλον προέβλεπε την υστερία των “δικαιωμάτων” που θα ακολουθούσε μερικές δεκαετίες αργότερα.
Όταν ο John Cleese, μάλλον ο πιο γνωστός από τους Monty Python, εξέφρασε την πρόθεση να ανεβάσει στο θέατρο μια διασκευή του “Life of Brian”, ακόμα και ηθοποιοί της παράστασης του έθεσαν το θέμα να κόψει τη σκηνή με τη Loretta, για να μην προσβληθούν τα τρανς άτομα. Βέβαια, ο John Cleese αρνήθηκε να κόψει τη σκηνή.
Μερόπη, όλοι προσβάλλονται σήμερα πάρα πολύ εύκολα. Και τα παίρνουν όλα προσωπικά. Η ηλιθιότητα έχει φτάσει στο διάστημα. Οπότε, “Τέχνη” θα κάνουν πια μόνο οι “Καπουτζίδηδες”. Και θα πρέπει να σας αρέσουν υποχρεωτικά οι “δημιουργίες” τους.
Βέβαια, όλοι αυτοί που προσβάλλονται πάρα πολύ εύκολα με όλα, δεν προσβάλλονται καθόλου από τη γενοκτονία στη Γάζα, ούτε από τους φτωχούς και τους άστεγους. Αυτό θα έπρεπε να βάζει σε υποψίες τους πάντες, για το ρόλο των “δικαιωματιστών”.
Μερόπη, αγαπώ και την Ποίηση και την Ιστορία αλλά όχι την Ιστορία που εργαλειοποιείται. Άλλωστε, και οι ποιητές που έγραψαν τα σπουδαία ποιήματα έγραψαν σε συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους, και ήταν σίγουρα επηρεασμένοι από τις συνθήκες και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων στην ιστορική περίοδο που έζησαν.
Φυσικά, οι σύγχρονοι άνθρωποι εξηγούν και αναλύουν έργα που γράφτηκαν πριν από αιώνες και χιλιάδες χρόνια, με τις δικές τους απόψεις και με τις σημερινές κοινωνικές συνθήκες. Έτσι φτάσαμε στο σημείο κάποιοι να λένε πως ο Αριστοφάνης ήταν φασίστας και ρατσιστής, και πως ο Αριστοτέλης ήταν μισογύνης.
Δύσκολοι καιροί και για την Ποίηση και για την Ιστορία.
Η Ποίηση βασίζεται στο παιχνίδι των λέξεων, και σήμερα απαγορεύεται να παίζουμε με τις λέξεις, για να μην προσβληθεί κάποιος.
Οι ποιητές σήμερα θα έπρεπε να εξηγούν τι εννοούν. Αλλά ποίημα που εξηγείται και αναλύεται, παύει να είναι ποίημα.
Ευτυχώς για εμάς, στο πέρασμα των αιώνων, οι ποιητές τα έχουν πει και τα έχουν γράψει όλα. Βέβαια, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα τα διαβάσουν ποτέ. Τους καημένους.
Να είσαι καλά. Την αγάπη μου.)
Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου
Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.