Το πρόβλημα της Ελπίδας και της πλατείας

KΠολυαγαπημένε Πιτσιρίκο,
«Η ελπίδα έρχεται», «η ελπίδα ήρθε», ο Ηλίας δεν βλέπει ελπίδα, η «κοπέλα από την πορεία» δεν θέλει να χάσει την ελπίδα της και φαινομενικά το έχουμε διαλύσει το θέμα γύρω από τις προσδοκίες που αναγκαστικά γεννά η ελπίδα και οποιαδήποτε προβολή του μέλλοντος.

Έχεις, Πιτσιρίκο, ένα πολύ διάσημο άρθρο. Με αφορμή τη φράση «Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λεύτερος» του Καζαντζάκη, όπου ανάμεσα σε άλλα αναφέρεις πως η ελπίδα δεν είναι ένα θετικό συναίσθημα. «Η ελπίδα είναι αγωνία», λες και καταλήγεις: «Το καράβι που ταξιδεύει το λένε ΑΓΩΝΙΑ» έγραψε ο Σεφέρης. Για πολλούς συνανθρώπους μας θα μπορούσε το καράβι να λέγεται ΕΛΠΙΔΑ. Το ίδιο είναι».

Κάθε φορά που το διαβάζω μου αρέσει. Τώρα που το διαβάσω επιβεβαιώνεται πως απλά όλοι, οι Ηλίες, «Βασούλες», Άρηδες, Γιώργηδες κτλ. έχουμε ένα κοινό, την αγωνία. Ωστόσο, κάτι συμβαίνει με την ελπίδα και την αγωνία μας για το μέλλον.

Νομίζω πως είναι προφανές ότι η ελπίδα αυτομάτως γεννά και τις πιθανότητες για απογοήτευση. Όπως επίσης είναι προφανές ότι η ελπίδα είναι θέμα επιβίωσης.

Βέβαια, στη δική μας περίπτωση, ίσως συμβαίνει κάτι κάπως παράδοξο. Πολλοί από εμάς, τους κατά βάση αντι-φιλελεύθερους, δήθεν υλιστές και ματεριαλιστές, που διαβάζουμε και σου γράφουμε, πολλές φορές φαίνεται να προτιμούμε να μιλάμε για την ελπίδα, το μέλλον (ότι πιο αντιματεριαλιστικό) και να αφήνουμε απέξω το πιο σημαντικό, το τόσο περίφημο παρόν, το «εδώ και τώρα».

Το «εδώ και τώρα» όχι με την έννοια του «ξέρω και προβλέπω τα χειρότερα», γιατί αυτό είναι περισσότερο μελλοντολογία και λιγότερο πραγματισμός, πόσο μάλλον εποικοδομητική στάση, αλλά το «εδώ και τώρα» με την έννοια ότι το παρόν είναι το μέλλον, το παρόν φτιάχνει το μέλλον ή πείτε το όπως θέλετε, έχουν γραφτεί άπειρα επί του θέματος.

Πολλές φορές, παρασυρόμενοι από την αγωνία και την απελπισία μας για τον ορίζοντα της ύπαρξης μας, που δεν εξαρτάται από εμάς (και πάλι καλά δηλαδή), δεν κάνουμε άλλο από το να προβάλουμε φανταστικές καταστάσεις νίκης αλλά και φόβου, και ξεχνάμε πως ποτέ δεν θα φτάσουμε σε αυτές τις καταστάσεις αν δεν συνυπολογίσουμε το παρόν, εμάς, την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε ατομικά και συλλογικά.

Ακόμα και τη ρήξη να επιθυμεί κάποιος να προκαλέσει, πρέπει να στηριχθεί στις δυνάμεις του για να είναι προετοιμασμένος για αυτή τη στιγμή. Το να την ονειρεύεται, να την απαιτεί και να επικρίνει αυτούς που δεν θέλουν μάλλον δεν φτάνει.

Από την άλλη, όταν το παρόν είναι αδιέξοδο, όταν στο παρόν μοιάζει να μην υπάρχει πιθανότητα μεταβολής, όταν αυτό είναι μια ατέρμονη αναμονή, όπως συμβαίνει στο άρθρο σου όταν μιλάς για τους ανθρώπους που δεν έχουν ελπίδα, τότε η ελπίδα και οποιαδήποτε προβολή, ακόμα και πράξη για το μέλλον διαλύεται και είναι ή μοιάζει άνευ νοήματος.

Δεν έχω ιδέα που βρισκόμαστε και τι κάνουμε, υποθέτω πως αν θα θέλαμε να τοποθετηθούμε κάπως πιο κοντά στο «εδώ και τώρα» ή πιο κοντά στο Καστοριαδικό «η κοινωνία σκέφτεται και φτιάχνει τον εαυτό της που σκέφτεται την κοινωνία ως αυτοδημιούργητη» ίσως να είχαμε/έχουμε κάνει ένα βήμα.

Τα κινήματα των πλατειών θεωρητικά είναι σε αυτή την κατεύθυνση. Βέβαια, στην μικρή κωμόπολη που μένω δοκιμάσαμε σε μια από τις συγκεντρώσεις στις πλατείες να μιλήσουμε, να αρχίσουμε από κάπου, αλλά δεν ήταν και τόσο εύκολο.

Όλες οι φράσεις ήταν οι ίδιες, παραγωγή λόγου μηδέν, άνθρωποι φοβισμένοι μήπως πούμε κάτι λάθος ή εκτεθούμε. Βέβαια, ένα καλό ήταν πως κανείς δεν ήθελε να κάνει τον αρχηγό ή κανείς πια δεν μπορεί να είναι ξερόλας.

Δεν ξέρω πώς τα καταφέρνουν οι Ισπανοί και στήνουν τις συνελεύσεις τους, τι διαολεμένη συλλογική κουλτούρα έχουν, κάπως θα τους αντιγράψουμε. Μάλιστα τελευταία επειδή το Podemos έχει πάψει να τους φαίνεται αρκετά συλλογικό έχουν αναδείξει καινούργιες συνελεύσεις με τίτλο “Tomamos Madrid, Tomamos Malaga, Tomamos Barcelona etc.” «Παίρνουμε τη Μαδρίτη, τη Μάλαγα, τη Βαρκελώνη κτλ», γενικά παίρνουμε τις πόλεις πίσω…

Α.

Υ.Γ. 1.Ένα σχόλιο για τον Άρη. Ξενιτιά και εξορία δεν είναι ούτε η Εσπερία, ούτε οποιαδήποτε άλλη χώρα. Η ξενιτιά είναι σχετική και μπορεί ή ίσως να είναι περισσότερο η ίδια η Ελλάδα. Πρώτα νιώθεις ξένος, διαφορετικός και μετά φεύγεις, και μετά έρχεσαι και πάλι είσαι ξένος. Επίσης η ξενιτιά είναι μια κατάσταση με πολλά θετικά. Λοιπόν έλειπα πολλά χρόνια. Πήγαινα ερχόμουν, νόμιζα ότι δεν είχα χάσει ιδιαίτερη επαφή με τα ελληνικά δεδομένα. Σε λίγο θα κλείσω πέντε μήνες σχεδόν σερί στη «μαγευτική» μας γη, και μπορώ να πω πως πολλές φορές νοιώθω πως μεγαλύτερη ξενιτιά δεν υπάρχει. Άντε τώρα να αφήσω την ξενιτιά μου για να κατέβω στο Σύνταγμα.
2.Επίσης, ανάμεσα στα θετικά που μας έχουν συμβεί αυτό τον ένα μήνα, πρέπει το δίχως άλλο να το παραδεχθούμε, είναι πως έγινε πιο κατανοητό από ποτέ τα τελευταία χρόνια στη συλλογική μας συνείδηση πως η μόνο σοβαρή στάση, αυτή που είναι ικανή να απελευθερώσει και να συγκροτήσει κάποιον είναι η ρήξη και η άρνηση.
3. Γενικά, όσα έγραψα δεν καταλήγουν κάπου γιατί μάλλον έχω αρχίσει να βιώνω το “δεν ελπίζω τίποτα”, τώρα μάλλον μου μένει το “δεν φοβάμαι τίποτα”.
4.Πιτσιρίκο, πάντως, μπράβο για τη στάση που κρατάς απέναντι στα όσα συμβαίνουν. Το μόνο σίγουρο είναι πως είναι μια διαφορετική στάση που πιστεύει στο άνθρωπο ή που καταλαβαίνει ότι δεν μας κυβερνούν ρομπότ αλλά άνθρωποι, που μάλλον έχουν χάσει τη μπάλα.

(Αγαπητή φίλη, αυτό που με “παρηγορεί” κάπως είναι πως δεν ζούμε κάτι το οποίο δεν έζησαν -ή δεν ζουν- εκατομμύρια άλλοι άνθρωποι πάνω στη γη. Σήμερα το πρωί, ξύπνησα με μια φοβερή επιθυμία να μπω στην θάλασσα. Χωρίς ελπίδα. Μόνο να αφήσω το κορμί μου μέσα στη θάλασσα. Είχα μια αγωνία να μπω στην θάλασσα, σαν να μην πρόκειται να την δω ξανά. Πάντως, επειδή μου θυμίσατε αυτό το κείμενο που είχα γράψει, το διάβασα ξανά και σκέφτηκα “εγώ το έχω γράψει αυτό;”. Όχι επειδή μου φάνηκε ωραίο αλλά επειδή είναι σαν κάποιος άλλος να ήταν μέσα μου και να το έγραφε. Αλλά ναι, “Η ελπίδα είναι αγωνία”. Να είσαι καλά.)

Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου

Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.

H αναδημοσίευση των κειμένων του pitsirikos.net επιτρέπεται μόνο κατόπιν άδειας. Επικοινωνήστε στο pitsiriko@gmail.com.