Πολύπλοκοι καιροί

Αγαπημένε Πιτσιρίκο, τέλειωσα νωρίς με τη δουλειά σήμερα και είπα να ανακατευτώ και εγώ στη συζήτηση των δύσκολων καιρών. Συνειδητοποιώ τελευταία, κάτι διαβάζοντας το μπλογκ, κάτι ζώντας τη ζωή μου -γιατί το κάνω και αυτό- πως πολλές φορές υπάρχει μια σύγχυση μεταξύ των δύσκολων και των πολύπλοκων καιρών.

Εξηγούμαι, θέτοντας παράλληλα και κάποια ερωτήματα.

Ζούμε δύσκολους καιρούς; Ποιοι είμαστε εμείς που τους ζούμε;

Ζουν τους ίδιους καιρούς ο μεροκαματιάρης με τον εισοδηματία;

Ο ένας να μην ξέρει τι θα του ξημερώσει και ο άλλος να πουλάει μαγκιά εκ του ασφαλούς και να πάει να παίρνει τα νοίκια από τις καφετέριες που του άφησε ο μπαμπάς.

Ο γιατρός που έστησε μαγαζί 30 χρόνια και θα το αφήσει στο παιδί του μαζί με μια τεράστια περιουσία ζει τους ίδιους καιρούς με τον 35άρη-40άρη γιατρό που βγήκε από την ειδικότητα χωρίς οικογενειακές πλάτες και δεν ξέρει κατά πού να κάνει;

Ο πιτσιρικάς από το χωριό μου που ξεκίνησε να πάει στο Βέλγιο μετανάστης, ζει τους ίδιους καιρούς με αυτόν που το έκοψε ποδαράτο από το Αφγανιστάν για όπου τον βγάλει ο δρόμος;

Γιατί στο Βέλγιο κατέληξαν και οι δυο τους, αλλά, αν στραβώσει το πράγμα, του ενός το σπίτι είναι ακόμα στο χωριό και μπορεί να γυρίσει χωρίς να φοβάται πως θα τον κάψουν ζωντανό. Για την ώρα τουλάχιστον.

Ο Βασίλης με τον Ηλία, ο Άρης με τον Σόλωνα, ζούνε τους τους ίδιους καιρούς;

Ζούμε στους ίδιους καιρούς, αλλά δεν ζούμε τους ίδιους καιρούς.

Από την άλλη, η δυσκολία των καιρών που ζει κανείς δεν είναι πάντα ευθέως ανάλογη της πολυπλοκότητάς τους.

Αν πρέπει να ανέβεις δέκα χιλιάδες σκαλιά και να τρέξεις δύο μαραθώνιους στα καπάκια, η πολυπλοκότητα του εγχειρήματος είναι μηδενική.

Και στις δυο περιπτώσεις αρκεί να βάζεις το ένα πόδι μπροστά από το άλλο όσες φορές χρειάζεται. Η δυσκολία, όμως, τεράστια.

Από την άλλη, οι περισσότεροι από εμάς έχουν μπροστά τους κυρίως πολύπλοκα προβλήματα, τα οποία όμως σε σχέση με κάποια άλλα είναι σίγουρα λιγότερο δύσκολα και επικίνδυνα.

Στον πόλεμο, για παράδειγμα, οι επιλογές είναι ελάχιστες και οι εκβάσεις τους οι εξής δύο: Ζωή, θάνατος.

Στα διλήμματα αυτού του είδους -και, κυρίως, όταν το αποτέλεσμα ελάχιστα εξαρτάται από το τι θέλουμε- το άγχος για λανθασμένες αποφάσεις δεν είναι τόσο πιεστικό. Κυριαρχεί ο φόβος.

Σε καταστάσεις όπως αυτές που ζούμε εμείς η πολυπλοκότητα δημιουργεί άγχος, εκεί που κάθε απόφαση μπορεί να έχει εκατοντάδες διαφορετικές και απρόβλεπτες εκβάσεις.

Ο βαθμός δυσκολίας στην περίπτωσή μας πιστεύω πως εξαρτάται κατά ένα μέρος στο ότι έχουμε εδώ και καιρό χάσει την ικανότητα να βάζουμε προτεραιότητες στη ζωή μας.

Προσπαθούμε να λύσουμε ένα πρόβλημα στο σύνολό του αντί να το σπάσουμε σε μικρότερα προβλήματα, να τα βάλουμε στη σειρά και να αποφασίσουμε από πού θα ξεκινήσουμε, πού θέλουμε να καταλήξουμε, τι είμαστε αποφασισμένοι να θυσιάσουμε στην πορεία και τι στο αποτέλεσμα.

Βλέπω, για παράδειγμα, εμάς, τους νεομετανάστες στη Σουηδία.

Θέλουμε τους μισθούς της Σουηδίας αλλά παράλληλα το κόστος ζωής, την ποιότητα του φαγητού και τον καιρό του νότου.

Α, και τους παλιούς μας και αγαπημένους φίλους και την οικογένειά μας. Δεν μας αρέσει το ωράριο εργασίας 8-16:45, θέλουμε το 8-15:30

Το αποτέλεσμα είναι να ζούμε δύσκολους καιρούς, ενώ το πορτοφόλι είναι γεμάτο.

Με απλά λόγια, τα θέλουμε μονά-ζυγά δικά μας, ρε αδερφέ.

Γιατί όχι, αφού έτσι μας είπαν στην δεκαετία του 2000, τότε που η οικονομία ήταν θωρακισμένη, η ανάπτυξη εγγυημένη, η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας εξασφαλισμένη.

Δεν μπορεί, και αν κρίνω από κόσμο που ξέρω προσωπικά, δεν θέλει ο Έλληνας να ξεκολλήσει το μυαλό του και να αντιληφθεί πως το παραμύθι τελείωσε και πως όποιος πρόλαβε τον Κύριο οίδε.

Δεν μπορούμε να δεχθούμε πως θα ζήσουμε σαν κοινοί θνητοί τη ζωή μας και όχι μέσα στη χλιδή και την ξεγνοιασιά.

Αυτό το “να μη ζήσουμε σαν δούλοι” στο μυαλό πολλών ισοδυναμεί με “να είμαστε εμείς τα αφεντικά και οι άλλοι οι μαλ@κες που θα σαπίζουν από το πρωί ως το βράδυ για πέντε φράγκα, εμείς βρέξει-χιονίσει να την έχουμε σίγουρη την κωλάρα μας”.

Βέβαια, τώρα που έχουν σφίξει οι προαναφερθέντες κώλoι -και αναγκαστικά η χαζομάρα που μας δέρνει συγκρούεται με την σκληρή πραγματικότητα- τα πράγματα είναι δύσκολα.

Γίνονται δύσκολοι οι καιροί τότε, αλλά κυρίως λόγω πολυπλοκότητας του προβλήματος.

Προσπαθούμε να λύσουμε κόμπους τραβώντας όλες τις μεριές ταυτόχρονα, Πιτσιρίκο μου.

Δεν θέλει να έχεις κανένα ιδιαίτερο προσόν για να καταλάβεις πως οι κόμποι σφίγγουν.

Θέλει όμως να μπορείς να δεις, να νιώσεις τη φύση του προβλήματος, να το αισθανθείς.

Αλλά εμείς δεν μπορούμε συνήθως να δούμε ούτε καν τις άκρες, από πού να το πιάσουμε το κουβάρι.

Απλά πέφτουμε επάνω του και το ανακατώνουμε, δημιουργώντας ίσως και ακόμα πιο σφιχτά μέρη από εκείνα που είχε στην αρχή από μόνο του.

Λύση νούμερο ένα:

Χαλαρώστε, πάρτε βαθειές ανάσες, κατανοήστε πως τίποτα δεν κερδίζεται στη ζωή χωρίς θυσίες και απώλειες.

Δεν μπορείς να έχεις και το βαρέλι γεμάτο κρασί και τη γυναίκα του ταβερνιάρη μεθυσμένη.

Βρείτε τις άκρες. Από πού θα αρχίσετε, πού θέλετε να τελειώσετε;

Το κουβάρι ενδεχομένως να μην λυθεί ποτέ ολόκληρο.

Σκεφτείτε ποιά άκρη θέλετε να έχει περισσότερα μπόσικα και επικεντρωθείτε σε αυτή.

Μπορεί κάποιοι κόμποι να παραμείνουν στην άλλη πλευρά, αλλά αν εσείς είστε ικανοποιημένοι με αυτήν που καταφέρατε μπορεί και να αρκεί.

Ακούστε τους άλλους, μην τους υπακούτε.

Κάθε φορά που σκύβετε το κεφάλι σε απόψεις, κοινωνικές συμβάσεις κλπ μπορεί το άμεσο στρες να μειώνεται, αλλά, όταν γίνει η στραβή, τον λογαριασμό τον στέλνουν σε εσάς και όχι στους γονείς-φίλους-αδέρφια-κουμπάρους.

Αξιολογούμε γνώμες και εμπειρίες άλλων, δεν χρειάζεται να τους παίρνουμε και για αυθεντίες.

Αυτό ισχύει και για αυτά που γράφω εγώ, δεν σημαίνει πως επειδή είμαι ψυχίατρος είμαι και κανένας γκουρού και έχω γνώση της υπέρτατης αλήθειας.

Έχω, αλλά δεν σας την λέω.

Αλλά τι έλεγα; Α, ναι.

Λύση νούμερο δύο:

Κάνετε σαν τον μέγα Αλέκο, παίρνετε το μαχαίρι και το κόβετε το κουβάρι με την μία.

Αλλαγή πλεύσης πες το, think out of the box πες το, δεν έχει σημασία.

Ριζική αλλαγή!

Εμπεριέχει το ρίσκο της η υπόθεση βέβαια, αλλά είναι και πολύ μεγάλο kick παράλληλα.

Ενδείκνυται σε περιπτώσεις που ο χρόνος σφίγγει ή/και τα αδιέξοδα είναι ανυπέρβλητα, ή έχοντας δοκιμάσει και εξαντλήσει την πρώτη λύση.

Η ζωή, εν καιρώ ειρήνης, είναι γεμάτη κουβάρια.

Σε κάποιες άλλες κοινωνίες όπως η σουηδική, φρόντισαν κάποιοι πανηλίθιοι να πείσουν τον κόσμο πως θα έχει μια ζωή γεμάτη σταθερότητα και ηρεμία, και πως όποιο πρόβλημα προκύψει θα του το λύσει το κράτος, δεν χρειάζονται φίλοι, συγγενείς, γνωστοί κλπ.

Το κράτος φυσικά συρικνώνεται λόγω νεοφιλελευθερισμού και κάποιοι πολίτες μένουν σε ένα διαμέρισμα μόνοι τους να βαράνε το κεφάλι στον τοίχο, να σαπίζουν στα ναρκωτικά και στο αλκοόλ και να δένουν τα σκοινιά στα ταβάνια και να κρεμιούνται.

Η πρόνοια και η φροντίδα μετατράπηκαν σε αυστηρά κρατικές υποθέσεις· όχι πως δεν θα έπρεπε να είναι, αλλά χωρίς να περνά τελείως στο περιθώριο η οικογενειακή, προσωπική και ανθρώπινη σχέση.

Εμείς, από την άλλη πλευρά, στον νότο, το παρακάνουμε με την άλλη εκδοχή, να μας φροντίζει πάντα η οικογένεια.

Δεν αναλαμβάνουμε ευθύνες, ακούμε τη μαμά και τον μπαμπά μέχρι να πεθάνουν και φυσικά έχουμε πρόχειρη την δικαιολογία μας, κάθε φορά που αποτυγχάνουμε:

Εγώ φταίω που σας άκουσα.

Γενικά, οι κοινωνίες κινούνται σε ακραίες γραμμές και αν γίνουμε ποτέ άνθρωποι –με την πραγματική έννοια του όρου– εμένα να μου τρυπήσεις την μύτη.

Αυτό που δυστυχώς διαπιστώνω είναι πως όλο και περισσότερο ο καθένας θα πρέπει να προσπαθεί μόνος του να βρει τη λύση που του ταιριάζει, γιατί ο από μηχανής θεός τράκαρε με τη μηχανή σε μια μάντρα και έχει τα δικά του προβλήματα.

Απλά, πρέπει να αποδεχτούμε πως δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα και να βάλουμε προτεραιότητες στη ζωή.

Όπως επίσης και να ησυχάσουμε γιατί κάποιες αποφάσεις που λαμβάνονται χωρίς εμάς, δεν θα μπορέσουμε ποτέ μα ποτέ να τις επηρεάσουμε και αυτό θα πρέπει να το έχουμε σαν δεδομένο.

Ας αφιερώσουμε χρόνο και ενέργεια για αυτό που μπορούμε να αλλάξουμε στη ζωή μας.

Το κριτήριο της επιτυχίας μας δεν πρέπει να είναι ποτέ η σύγκριση με τους άλλους, αλλά η σύγκριση των αρχικών μας στόχων με το τελικό αποτέλεσμα της προσπάθειάς μας και πάνω από όλα το πώς αισθανόμαστε στην πορεία και στο τέλος της προσπάθειας αυτής.

Αν το αποτέλεσμα αξίζει τον κόπο στα μάτια μας και η αίσθηση είναι καλή, ε, δεν γ@μιόσαντε οι άλλοι;

Και με αυτό το επιστημονικότατο απόφθεγμα, λέω να κλείσω το μέιλ μου, και παράλληλα να κόψω και το κλείσιμο “φιλικούς χαιρετισμούς από…” και να αλλάξω τροπάρι.

Την αγάπη μου από την Σκανδιναβία

Βασίλης

(Αγαπητέ Βασίλη, όντως δεν βάζουμε προτεραιότητες. Τα θέλουμε όλα και τώρα. Ακόμα και στο θέμα της χρεοκοπίας -μάλλον ειδικά στο θέμα της χρεοκοπίας της χώρας- αντί να ψάξουμε να βτούμε τι και ποιοι έφταιξαν για την χρεοκοπία, το ρίξαμε πάλι στους σωτήρες. Οι Ισλανδοί χρεοκόπησαν και έστειλαν τον πρωθυπουργό στο δικαστήριο, τους τραπεζίτες στη φυλακή και έφτιαξαν νέο Σύνταγμα, ενώ εμείς περιμένουμε τι ακριβώς; Η πλάκα είναι που περιμένουμε τα πάντα, χωρίς να κάνουμε τίποτα. Βασίλη, πάντα χρήσιμη η παρέμβασή σου και σε ευχαριστώ που μου έκανες το χατίρι. Κάποια στιγμή, θα ήθελα να γράψεις για τη μετάλλαξη των δυτικών ανθρώπων. Αν συμβαίνει, και δεν είναι δική μου εντύπωση. Νομίζω πως αυτό είναι που κάνει τα πάντα σήμερα δύσκολα ή πολύπλοκα. Να είσαι καλά, Βασίλη. Την αγάπη μου.)

Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου

Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.

H αναδημοσίευση των κειμένων του pitsirikos.net επιτρέπεται μόνο κατόπιν άδειας. Επικοινωνήστε στο pitsiriko@gmail.com.