Εργασία (β)
Αγαπημένε αδερφέ πιτσιρίκο,
Σχετικά με το σχόλιό σου ότι οι άνθρωποι θέλουν να είναι δούλοι και ψάχνουν αφεντικό, είχε γράψει ο Etienne La Boetie. Σου είχα στείλει το κείμενο σε pdf παλιότερα.
Δύο λόγους αναφέρει:
Παράδοση – Με την έννοια ότι, αν γεννηθείς σε περιβάλλον σκλαβιάς, ακόμα και αν είσαι σε ανοιχτό κλουβί, δεν ξέρεις τι σημαίνει να είσαι ελεύθερος, επομένως και την σημασία του να είσαι, ώστε να αναζητήσεις την ελευθερία.
Και
Διαφθορά (Ponzi scheme) – Ο κάθε τύραννος δεν έχει υπό τον έλεγχό του εκατομμύρια, αλλά 5-6 δικούς του που τον στηρίζουν. Αυτοί οι ισχυροί 5-6 μεγαλοκτήμονες πχ έχουν από κάτω τους από 100 αυλικούς ο καθένας. Οι 100 αυλικοί έχουν από κάτω τους άλλους 100, και πάει λέγοντας. Ο καθένας από αυτούς υπακούει τους άλλους από πάνω του επειδή θέλει να γίνει σαν και αυτούς.
Είναι θέμα προτύπων.
Όπως είπες, οι άνθρωποι έχουν μπερδέψει την επιτυχία με την ευτυχία. Επειδή βλέπουν τους “επιτυχημένους” χαμογελαστούς και λουσάτους να ξεσκίζονται στη σπατάλη.
Αν πρότυπο επιτυχίας είναι για σένα ο Elon Musk, θα σκιστείς στον ατομικισμό για να γίνεις ισχυρός CEO, αν είναι ο Επίκουρος, θα περνάς τον χρόνο σου με φίλους, φιλοσοφώντας και απολαμβάνοντας τις μικρές χαρές της ζωής.
Όπως βλέπεις όμως από τα κείμενα της Ελένης και του Κώστα (Cove Bay), υπάρχει πολύς κόσμος που έχει αφυπνιστεί και η αλλαγή των αντιλήψεων είναι το πρώτο βήμα για την αλλαγή των πράξεων.
Ο κόσμος βρίσκεται σε μια διαρκή κατάσταση αλλαγής.
Να’σαι πάντα καλά.
Από το Αμστελόδαμο με αγάπη
Κώστας
Η ηθική της εργασίας (μέρος α)
Όπως λέει η γνωστή παροιμία: “Δουλειά δεν είχε ο Διάολος, γαμoύσε τα παιδιά του.” Η παροιμία αυτή περιγράφει ξεκάθαρα μια κοινώς αποδεκτή ιδέα ότι, αν δεν έχεις κάτι να κάνεις, θα κάνεις κάτι κακό ή επιζήμιο.
Κατά την άποψη μου, έχουμε φτάσει στον αντίποδα αυτής της ιδέας.
Υπάρχει υπερβολικά πολλή δουλειά στον κόσμο, και η ιδέα ότι η δουλειά θεωρείται όχι απλά μέσο ηθικής, αλλά αυτοσκοπός ηθικής, έχει κάνει μεγάλη ζημιά.
Η ηθικής της δουλειάς, είναι η ηθική της δουλείας, και ο σύγχρονος κόσμος δεν έχει ανάγκη από δούλους.
Η ηθική του Καθεστώτος Δουλείας προκαλεί τον εξής παραλογισμό:
Υποθέστε ότι σε μια δεδομένη στιγμή, ένας συγκεκριμένος αριθμός ανθρώπων, σε διάφορες εταιρίες ανα τον κόσμο, απασχολείται στο να κατασκευάζει πινέζες. Φτιάχνουν όσες πινέζες χρειάζεται ο κόσμος, δουλεύοντας, ας πούμε, 8 ώρες τη μέρα.
Υποθέστε τώρα ότι κάποιος εφευρίσκει μια τεχνολογία με την οποία ο ίδιος αριθμός ανθρώπων μπορεί να κατασκευάσει διπλάσιο αριθμό πινέζων. Οι πινέζες φυσικά είναι ένα προϊόν με πολύ χαμηλή τιμή, οπότε κανείς δε πρόκειται να αγοράσει περισσότερες αν πέσει η τιμή τους κι άλλο.
Σε έναν λογικό κόσμο, αυτοί που έχουν τις εταιρίες κατασκευής πινεζών, θα μείωναν τις ώρες εργασίας σε 4 ώρες και όλα τα υπόλοιπα θα έμεναν σταθερά.
Οι μισθοί και τα κέρδη αρχικά θα μειώνονταν ελάχιστα, για την αγορά και συντήρηση της νέας τεχνολογίας, αλλά, καθώς θα αποσβενόταν η αξία της νέας μηχανής, θα επέστρεφαν στα ίδια επίπεδα.
Στον πραγματικό κόσμο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι εργάτες συνεχίζουν να δουλεύουν 8 ώρες, ο αριθμός πινεζών αυξάνεται, κάποια εργοστάσια κλείνουν επειδή δεν μπορούν να πουλήσουν τις επιπλέον πινέζες, μιας και η ζήτηση για πινέζες είναι σταθερή και οι μισοί εργάτες απολύονται.
Αν το εξετάσουμε το θέμα από την πλευρά της ανάπαυσης και του ελεύθερου χρόνου, και στις δύο περιπτώσεις ο συνολικός ελεύθερος χρόνος παραμένει ο ίδιος, μόνο που στη δεύτερη περίπτωση το μισό εργατικό δυναμικό είναι άνεργο, ενώ το άλλο μισό δουλεύει σε καθεστώς υπερ-εργασίας.
Συνεπώς η δεύτερη περίπτωση είναι ιδανική, μόνο αν κάποιος έχει ως σκοπό να προκαλέσει το μεγαλύτερο ποσοστό μιζέριας για όλους.
Είναι παρανοϊκό.
Αν κάποιος σκεφτόταν ποτέ τον καλύτερο τρόπο για να μειώσει έναν άνθρωπο, να τον τιμωρήσει τόσο βάναυσα, να τον καταστρέψει με τέτοιο τρόπο που θα έκανε ακόμα και τον πιο σκληροτράχηλο δολοφόνο να το βάλει στα πόδια, δε θα μπορούσε να σκεφτεί τίποτα καλύτερο από το να τον αναγκάσει να δουλεύει σε μια ανούσια και παράλογη εργασία. Βλέπε Σίσυφος.
Ο Προτεσταντισμός, όμως, υποστήριξε την ιδέα σύμφωνα με την οποία, όπως το έθεσαν οι ανθρωπολόγοι Δήμητρα Δούκα και Paul Durenberger, “η δουλειά είναι ένα ιερό καθήκον και αποτελεί την ηθική και πολιτική ανωτερότητα απέναντι στους τεμπέληδες πλούσιους”.
Αυτή η ιδέα υποστηρίχθηκε και από τον βικτωριανό φιλόσοφο Thomas Carlyle, χωρίς το θρησκευτικό της περιτύλιγμα, ο οποίος θέλοντας να προτείνει μια νέα ηθική για τη μοντέρνα Αγγλία, υποστήριξε ότι η δουλειά είναι όχι μόνο ηθική αξία αλλά και ο μοναδικός πραγματικός παραγωγός οικονομικής αξίας. Ένας πολύ βολικός συνδυασμός, για μερικούς. Οι ιδέες του αυτές αποτυπώθηκαν σε αυτό που είναι ευρέως γνωστό ως το “Ευαγγέλιο της Εργασίας”.
Ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα της εποχής έκαναν μεγάλες προσπάθειες να διαδώσουν το μήνυμα σε σχολεία, πανεπιστήμια, εκκλησίες και πολιτικές ομάδες, υποστηρίζοντας ότι “ο επιχειρηματικός κόσμος είχε πλέον λύσει τα θεμελιώδη ηθικά και πολιτικά προβλήματα της βιομηχανικής εποχής.”
Ένας από τους μεγάλους Αμερικανούς βιομήχανους, ο Andrew Carnegie, ήταν μεγάλος υποστηρικτής αυτής της πολιτιστικής καμπάνιας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Υποστήριζε προς το λαό ότι αυτό που αποκαλούμε καταναλωτισμός -η παραγωγικότητα της συγκέντρωσης του κεφαλαίου, υπό την σοφή εποπτεία των ισχυρών- θα μείωνε τόσο πολύ την τιμή των προϊόντων ώστε οι εργάτες του μέλλοντος θα ζούσαν όπως οι βασιλιάδες του παρελθόντος.
Απέναντι όμως στις ελίτ, υποστήριζε ότι το παραχάϊδεμα των φτωχών με υψηλούς μισθούς δεν θα ήταν καλό για “τη φυλή”.
Γιατί όμως αυτή η καμπάνια αυτή είχε τόση απήχηση;
Γιατί πολύ απλά, μέσα σε μια μόλις γενιά, η παραγωγικότητα άνοιξε τον δρόμο, ώστε ο καταναλωτισμός να εδραιωθεί ως η μοναδική πηγή απόκτησης στάτους.
Ο δρόμος για την απόκτηση κοινωνικής θέσης δεν ήταν πια μέσω της παραγωγής προϊόντων, κάτι το οποίο χρειαζόταν πολλά χρήματα για να το στήσεις, αλλά μέσω της ικανότητας κάποιου να τα αγοράσει.
Αυτό άλλαξε ριζικά τη συνείδηση των ανθρώπων.
Πλέον, όταν κάποιος μιλούσε για τους παραγωγούς πλούτου, δεν εννοούσε τους εργάτες, αλλά τους ιδιοκτήτες του κεφαλαίου.
Έχοντας διαδώσει την ηθική της σκληρής δουλειάς, φαντάζει μάλλον δύσκολο για τις αρχές να στοχεύσουν σε μια μελλοντική κοινωνία όπου η δουλειά θα μειώνεται και ο ελεύθερος χρόνος θα αυξάνεται.
Είναι περισσότερο πιθανόν ότι θα συνεχίσουν να εφευρίσκουν μοντέλα υπό τα οποία ο ελεύθερος χρόνος των εργαζόμενων θα θυσιάζεται στο βωμό της παραγωγικότητας του μέλλοντος.
Με το Ευαγγέλιο της Εργασίας, οι ιδιοκτήτες κεφαλαίου, πρώτα στην Αμερική και έπειτα σε όλο τον κόσμο, κατάφεραν να πείσουν τον κόσμο ότι είναι αυτοί και όχι οι υπάλληλοί τους, οι υπεύθυνοι για την ευημερία.
Αυτοί οι τύποι, που ακόμα και σήμερα σπρώχνουν τον κόσμο στο να θεωρεί την επιτυχία ως ύψιστη αρετή, φρόντισαν να υποκαταστήσουμε οποιαδήποτε ικανότητα και όρεξη είχαμε για παιχνίδι.
(Αγαπητέ Κώστα, κάτι που μου κάνει εντύπωση είναι πως οι άνθρωποι γεννιούνται σε έναν κόσμο από τον οποίο οι ίδιοι δεν έχουν επιλέξει απολύτως τίποτα, αλλά αμφισβητούν ελάχιστα πράγματα. Σχεδόν υιοθετούν τα πάντα. Αυτό είναι παρανοϊκό. Είναι παρανοϊκό να θεωρείς δεδομένο και λογικό πως θα δουλεύεις πενήντα χρόνια. Το ακόμα πιο παρανοϊκό είναι να νομίζεις πως -κάνοντας αυτό- είσαι ελεύθερος. Οι “θεσμοί” πνίγουν τους ανθρώπους και τις ζωές τους. Και ξεχνάμε πως η ανθρωπότητα έφτασε εδώ που έφτασε και εξαιτίας της αμφισβήτησης των προηγούμενων. Να είσαι καλά. Την αγάπη μου.)
Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου
Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.