Αποδοχή ή συμβιβασμός

Αγαπημένε μου πιτσιρίκο,
Άκουσα τις προάλλες το πόντκαστ του Ηλία, και ενώ έχω συνηθίσει να συμφωνώ σχεδόν πάντα με την κοινωνική και πολιτική του άποψη, όταν σχολίασε το θέμα της αποδοχής, μιλώντας για παραίτηση, για δικαιολογίες που σκαρφιζόμαστε για να ευλογίσουμε τα γένια μας, κατάλαβα ότι η διαφωνία του με την αποδοχή, όπως τη σχολιάσαμε με τον Βασίλη, δεν έχει να κάνει με την αποδοχή την ίδια, αλλά με το πώς την ορίζει.

Βλέπεις, αφήσαμε πολλά απ’ έξω από το πόντκαστ μας με τον Βασίλη, αφού είναι ένα θέμα πολύπλοκο, για να καταφέρεις να το κάνεις σούμα σε τόση λίγη ώρα και ζωντανά.

Στο πνεύμα του διαλόγου λοιπόν, μιας που είναι ένα θέμα με το οποίο παλεύω προσωπικά εδώ και χρόνια, είπα να τα βάλω σε μια σειρά.

Την αποδοχή ως έννοια, τη συναντά κανείς τόσο στην πρώιμη βουδιστική σκέψη, όσο και μετέπειτα, στην ελληνιστική περίοδο, με την άνοδο του Στωικισμού.

Προσωπικά, δεν τους συμπαθώ τους Στωικούς. Εγώ είμαι με τον Επίκουρο, αν και μου τη δίνει που είναι κάθετα απολιτίκ. Και τα βρίσκουμε τόσο καλά σε όλα τα άλλα.

Και αυτοί οι μίζεροι, τον είχαν στη μπούκα τον καημένο τον Επίκουρο. Μόνο ο Σενέκας τον θαύμαζε.

Που λες, οι Στωικοί, αντιλαμβάνονται ότι ο πόνος και η οδύνη είναι αναπόφευκτα κομμάτια της ζωής, επομένως παίζει μεγάλο ρόλο το πώς τα αντιμετωπίζουμε.

Τι άλλωστε μπορείς να ελέγξεις; Πρακτικά.

Τις καιρικές συνθήκες; Τη συμπεριφορά των άλλων γύρω σου; Το πολίτευμα της χώρας σου; Την τάξη στην οποία θα γεννηθείς; Την οικονομία; Το φύλο σου; κ.ο.κ.

Η απάντηση σε όλα αυτά είναι, τίποτα.

Μήπως μπορείς να ελέγξεις το σώμα σου; Αν μπορούσες, δεν θα αρρώσταινες ποτέ και δεν θα γερνούσες ποτέ.

Μήπως μπορείς να ελέγξεις την σκέψη σου; Ακόμα και αν δεχτούμε ότι δεν υπάρχει υποσυνείδητο, για να το κάνουμε πιο εύκολο, η σκέψη του καθενός επηρεάζεται από την εποχή στην οποία γεννήθηκε, το μέρος, την κοινωνική του τάξη, την κουλτούρα της χώρας του, τη συμπεριφορά των γονιών του, τις εμπειρίες του, και άλλα πολλά, για τα οποία δεν έχει κανένα έλεγχο.

Άρα, ούτε τη σκέψη μας μπορούμε να ελέγξουμε. Τουλάχιστον όχι, δίχως να αφιερώσουμε χρόνια αυτογνωσίας, θεραπείας ενδεχομένως, συνειδητής σκέψης και αυτοκριτικής.

Δεν θα το αναλύσω άλλο, το πιάνετε το νόημα. Τί μένει λοιπόν; Στην ουσία, όχι πολλά. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι μένει το τι λες και το τι κάνεις.

Αλλά ακόμα και αυτά, τις περισσότερες φορές, είναι αποτέλεσμα σκέψης, την οποία όπως είπαμε, δεν ελέγχει κανείς. Αυτό που μένει είναι, ίσως, η απόφαση μεταξύ του να πείς ή να μην πείς κάτι και η απόφαση του να κάνεις ή να μην κάνεις κάτι.

Όχι και πολλά εφόδια, για να αντιμετωπίσει κανείς τον παραλογισμό και την τυχαιότητα της ζωής.

Για να μην το σκαλίζω πολύ με τους Στωικούς, ένα μεγάλο μέρος της φιλοσοφίας τους περί αποδοχής, βασίζεται στο να μάθει κανείς το τι μπορεί να ελέγξει στη ζωή του, τα όρια του και να σταματήσει να προσπαθεί να ελέγξει και να επηρεάσει τα πάντα, γιατί δεν μπορεί, πρακτικά, και επομένως είναι σίγουρο ότι αυτό θα τον οδηγήσει στον πόνο και την οδύνη.

Τέλος, στον πόνο και την οδύνη, δεν μπορούμε να δώσουμε, άρα ας επικεντρωθούμε στο πως αντιδρούμε σε αυτά.

Είναι μια διαδικασία η αποδοχή, όχι ένα τέλος.

Όσο μεγαλώνεις και αλλάζεις και οι συνθήκες το επιτρέπουν, τόσο μεταβάλλονται και αυτά που μπορείς, ανα πάσα στιγμή, να επηρεάσεις και να ελέγξεις.

Επομένως είναι κάτι που κάνεις συνεχόμενα, όχι το ‘κανες μια φορά και ξεμπέρδεψες.

Σήμερα είσαι φοιτητάκος στο πανεπιστήμιο, αύριο είσαι εθελοντής στην Αφρική, μεθαύριο υπάλληλος σε εταιρία που φτιάχνει ανακυκλώσιμα καλαμάκια. Αλλάζουν οι συνθήκες, αλλάζει και ο άνθρωπος, αλλάζει και η επιρροή που μπορεί να ασκήσει.

Σήμερα είσαι πιτσιρίκος, στην εφηβεία, και έχεις διαβάσει 5-10 βιβλία στη ζωή σου, μεθαύριο έχεις διαβάσει 100, έχεις ζήσει παραπάνω και αν σταθείς τυχερός, ίσως πάρεις πρέφα για το πώς λειτουργεί αυτός ο κόσμος, για να ξέρεις και προς στα που να προσανατολιστείς.

Σχετικά με την αποδοχή, απ΄όσο μπορώ να διακρίνω, είναι νοητική παγίδα να μην τη διαχωρίζουμε σε προσωπική και κοινωνική. Γιατί δεν είναι το ίδιο.

Σε προσωπικό επίπεδο, η αποδοχή μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο στήριγμα, όταν βρίσκεται κανείς παγιδευμένος στον πόνο μιας απώλειας ή του άγχους, υπαρξιακού, πνευματικού και ψυχολογικού.

Κανείς δεν μπορεί άμεσα να “επαναστατήσει” και να πνίξει τον πόνο αυτό. Κι αν το κάνει, θα το μετανιώσει. Θέλει χρόνο και προσπάθεια, για να επεξεργαστεί κανείς τα συναισθήματα του.

Σε κοινωνικό επίπεδο, η αποδοχή μπορεί να αποτελέσει μια καλοστημένη παγίδα της εξουσίας, για την διατήρηση της τάξης πραγμάτων.

Στο σημείο αυτό, όμως, εξαρτάται πώς αντιλαμβάνεται κανείς την αποδοχή.

Αν την αντιλαμβάνεται ως παραδοχή των ορίων της επιρροής του, τότε μπορεί να αποτινάξει τον μανδύα της μεγαλομανίας, και ελεύθερος πια, να δράσει στο άμεσο του περιβάλλον χωρίς το άγχος του αν θα φτάσει στον τελικό.

Γιατί, μάγκα μου, αν η ιδανική σου κοινωνία είναι η αναρχο-κομμουνιστική, και το ιδανικό σου σύστημα ο αναρχο-συνδικαλισμός, ε μάντεψε, μάλλον δεν προλαβαίνεις να τη φέρεις εις πέρας, οποτε κάνε ό,τι μπορείς και χαλάρωσε.

Γιατί μεγαλομανία; Εξηγούμαι, με ένα παράδειγμα:

Θέλω παγκόσμιο πυρηνικό αφοπλισμό.

Θέλω την κατάργηση του στρατού, παγκοσμίως.

Θέλω την άμεση ανακατανομή του παγκόσμιου πλούτου και την παραδειγματική τιμωρία όσων πλούτισαν με τη μιζέρια των ανθρώπων.

Θέλω την κατάργηση της εργασίας όπως την ξέρουμε.

Θέλω πλήρη αυτοματοποίηση της εργασίας, στο επίπεδο που είναι εφικτό τεχνολογικά και Βασικό Εισόδημα για όλους τους ανθρώπους, ώστε να μη χρειάζεται να δουλεύει κανείς για να υπάρξει και να ευχαριστηθεί αυτή τη ζωή, και όση δουλειά απομείνει να διαμοιραστεί ισομερώς σε όλους, ώστε να δουλεύω 3 ώρες τη βδομάδα. Ή τον μήνα.

Θέλω να σταματήσουμε να καταστρέφουμε αυτόν τον πλανήτη, γιατί είναι το μόνο σπίτι που έχουμε.

Θέλω ισότητα, για όλους. Να τελειώνουμε με τις διακρίσεις.

Θα μπορούσα να γράφω για ώρες, αλλά για να το κάνω πιο σύντομο, ας ξεκινήσουμε με τα παραπάνω και βλέπουμε. Περιληπτικά, παγκόσμια ειρήνη, ισότητα και κατάργηση του καπιταλισμού.

Και απ΄ ό,τι έχω καταλάβει, οι άνθρωποι που τα θέλουν αυτά, δεν το κάνουν από βίτσιο, αλλά επειδή πονάνε ψυχολογικά, θλίβονται, για την οδύνη των ανθρώπων που δεν είναι το ίδιο τυχεροί με αυτούς. Γιατί βράζει μέσα τους η αίσθηση της αδικίας.

Γιατί θέλουν έναν καλύτερο κόσμο, ρε γαμώτο!

Ευκολάκι ε;

Και ποιός είσαι συ, ρε μεγάλε, που τα θέλεις όλα αυτά; Που νομίζεις ότι μπορείς να τα επηρεάσεις όλα αυτά;

Για έναν άνθρωπο ο οποίος παλεύει με τέτοια θηρία, η αποδοχή είναι μονόδρομος.

Από το πρωί μέχρι το βράδυ, 24/7, να αφιερώσω τη ζωή μου, τα τρία μου θα πάρω. Και εγώ και ο κόσμος όλος.

Αν αντιλαμβάνεται κάποιος την αποδοχή ως πλήρη παραίτηση, τότε φυσικά, η αποδοχή δεν μπορεί παρά να οδηγήσει μια ολόκληρη κοινωνία στον φαταλισμό της παράδοσης, αφήνοντας το σύστημα να συνεχίζει να ξεσκίζει τους ανθρώπους που θα έπρεπε να υπηρετεί.

Ένα σύστημα στο οποίο φτιάχνουμε ανθρώπους για να το υπηρετούν, αντί να φτιάξουμε ένα σύστημα το οποίο να υπηρετεί τους ανθρώπους.

Αλλά αν, όπως είπαμε παραπάνω, αντιλαμβάνεται κανείς την αποδοχή στο να τον απασχολεί μόνο αυτό που μπορεί να ελέγξει, τότε τα πράγματα αλλάζουν.

Είσαι σκλάβος σε γαλέρα, τι μπορείς να κάνεις; Τι μπορείς να επηρεάσεις;

Μπορείς να τα βάλεις με όλο το πλήρωμα; Όχι. Μπορείς να επηρεάσεις τους άλλους για να οργανώσετε ανταρσία; Ναί.

Αν αντιδράσεις με τη μια, θα σε πετάξουν στη θάλασσα και πάπαλα. Αν αποδεχτείς τη μοίρα σου, προσωρινά, αλλά κάνεις ό,τι περνάει από το χέρι σου να την αλλάξεις, επηρεάζοντας τους άλλους σκλάβους π.χ. και οργανώνοντας μια συντονισμένη δράση, ίσως και να μην πας αδιάβαστος.

Ίσως, στο 30ό ταξίδι, να την κάνετε την ανταρσία.

Επίσης, είναι νοητική παγίδα να θεωρούμε πως η αποδοχή αποτελεί τρόπο ζωής, παρά μια ψυχική διεργασία που μπορεί κανείς να χρησιμοποιεί εργαλειακά, κατά περίσταση, για να ανταπεξέλθει στις αλλαγές του περιβάλλοντος και των συνθηκών. Στον πόνο και την οδύνη της ζωής.

Με απλά λόγια, επειδή το χρειάζεται ρε παιδάκι μου ο άνθρωπος, για να διατηρήσει την ψυχική του υγεία.

Όχι για πάντα, όχι επ΄ άπειρον, αλλά τώρα, επειδή δεν την παλεύει και πρέπει να μαζέψει τα κομμάτια του για ένα διάστημα και να ανασυγκροτηθεί.

Γιατί αν δεν φροντίσει ο καθένας μας για την ψυχική του υγεία, ποιός θα το κάνει;

Γιατί μέσα σε όλα αυτά, πρέπει και να ζήσεις.

Κανείς μας δεν γεννήθηκε σε ουτοπία, να μην έχει έγνοιες και καθημερινά άγχη, ή σε κάποια πλούσια οικογένεια, ώστε να μην χρειάζεται να δουλεύει.

Άρα, είναι σα να μου λέει κάποιος, πριν καλά καλά ξυπνήσεις, πρέπει να βρεις λεφτά να πληρώσεις το νοίκι, να φας και μόλις τελειώσεις, να πολεμήσεις και τον καπιταλισμό.

Έλα, ρε μεγάλε, αλήθεια; Κάτσε, μισό, να δέσω τα κορδόνια μου και έρχομαι.

Αποδοχή δεν σημαίνει απραξία

Απραξία σημαίνει να μην κάνεις τίποτα για να αλλάξεις τα κακώς κείμενα γύρω σου, ενώ αποδοχή σημαίνει να αναγνωρίσεις τα όρια αυτών που μπορείς να κάνεις για να τα αλλάξεις και να αλλάζεις ό,τι μπορείς, μέσα σε αυτά τα όρια.

Φαντάσου να κατηγορούσε κάποιος τον Χοσέ Μάρτι, ο οποίος ως ποιητής έγραφε ποιήματα και κείμενα τα οποία ενέπνευσαν την Κουβανική επανάσταση για ανεξαρτησία από τους Ισπανούς, επειδή δεν πήρε το τουφέκι να πολεμήσει.

Αποδοχή δεν σημαίνει στ’αρχιδισμός

Στ’αρχιδισμός σημαίνει να μην σε νοιάζει για τίποτα από τα κακώς κείμενα που δεν αφορούν την πάρτη σου.

Ενώ αποδοχή σημαίνει ότι ακόμα και όταν σε νοιάζει, παρά το ότι δεν σε αφορά προσωπικά ίσως, αναγνωρίζεις ότι το ότι σε ενδιαφέρει και σε τρώει, με το ότι μπορείς να κάνεις κάτι για να το αλλάξεις, είναι δύο τελείως διαφορετικά πράγματα.

Είναι σα να δικαιολογείς τους εθνολάγνους που κατηγορούν τους Σύριους πρόσφυγες, επειδή δεν έμειναν στην Συρία να πολεμήσουν τα drone και να πεθάνουν, αλλά επέλεξαν τον δρόμο της προσφυγιάς.

Αποδοχή δεν σημαίνει συμβιβασμός

Συμβιβασμός σημαίνει υποχώρηση των θέσεων σου με σκοπό την επίτευξη μιας αμοιβαία επωφελούς συμφωνίας.

Ενώ αποδοχή δεν σημαίνει ότι υποχωρείς από τις ιδέες σου ή τα ιδανικά σου, αλλά αναγνωρίζεις τα όρια σου στην πρακτική επιδίωξη τους.

Φαντάσου να είσαι γυναίκα που πιστεύει στην ισότητα, αλλά είχες την ατυχία να γεννηθείς στην Σαουδική Αραβία.

Γιατί η αποδοχή είναι τόσο δύσκολη;

Η αποδοχή δεν είναι δύσκολη. Είναι ακατόρθωτη.

Το πρώτο βήμα για να έρθει κανείς πιο κοντά στην αποδοχή, είναι να αναγνωρίσει ότι ποτέ δεν πρόκειται να τα καταφέρει. Και το σημαντικότερο, ότι ακόμα κι αν δεν τα καταφέρει, δεν πειράζει.

Δεν πειράζει, γιατί η σημασία της αποδοχής δεν είναι στην κατάκτηση, αλλά στην επιδίωξή της.

Η επιδίωξή της, όμως, είναι μια προσωπική υπόθεση, δεν υπάρχει μια συνταγή για όλους.

Κι αυτό γιατί τα πράγματα που στέκονται εμπόδιο στην επιδίωξη της, είναι διαφορετικά σε κάθε άνθρωπο.

Το ότι είναι ακατόρθωτη, δεν σημαίνει πως η επιδίωξη της δεν είναι ωφέλιμη.

Για ακόμη μια φορά, δεν είναι ο προορισμός που έχει σημασία, είναι το ταξίδι.

Αποδοχή, λοιπόν, δεν είναι να μην κάνεις το ταξίδι, επειδή μπορεί να πάει στραβά από τα εκατομμύρια πράγματα που δεν ελέγχεις, αλλά να το κάνεις, παρά τους κινδύνους, επηρεάζοντας ό,τι περνάει από το χέρι σου προς τη σωστή κατεύθυνση.

Διαφορετικά, μπορούμε να κάτσουμε και να αυτομαστιγωνόμαστε, επειδή δεν ανταποκρινόμαστε στο ιδανικό του επαναστάτη και ως υποκριτές, αρνούμαστε να κάνουμε πράξη όσα υπαγορεύει η συνείδηση μας.

Γιατί δεν είμαστε όλοι Τσε, να πάρουμε τα όπλα και να το ρίξουμε αυτό το σύστημα; Δε ντρεπόμαστε λιγάκι!

Θα’ θελα πολύ να δω τι θα γινόταν, αν ο Λένιν οργάνωνε ένοπλη αντίσταση το 2017, αντί το 1917, και προσπαθούσαν να μπουκάρουν με τα τουφέκια τους στο ανάκτορο του Πούτιν.

Να δω πού θα κατέληγε η δημοσιοποίηση του “Τι να κάνουμε”, όταν θα την πόσταρε στο προφίλ του στο facebook.

Να δώ τον Μαχνό, να οργανώνει τους αναρχικούς της Ουκρανίας ενάντια στα τανκ, τα ντρόουν και τους πυραύλους του ρωσικού στρατού.

Και άντε, εμείς έχουμε την πολυτέλεια να κάτσουμε και να τα σκεφτούμε όλα αυτά. Εμείς, που έχουμε την πολυτέλεια να μην ρισκάρουμε την επιβίωσή μας καθημερινά.

Πολλαπλασίασε λοιπόν όλα αυτά, επί 7 δισεκατομμύρια.

Χέσε ψηλά και αγνάντευε.

Αλλά τι είναι αυτό που μας βασανίζει σε τόσο μεγάλο βαθμό, αυτό το αίσθημα ανημποριάς; Από που προέρχεται αυτή η θλίψη, κάθε φορά που ερχόμαστε σε επαφή με τη μιζέρια του κόσμου, από την ασφάλεια του καναπέ μας;

Είναι, βλέπεις, και αυτή η αίσθηση της ενοχής, για όλα αυτά που συμβαίνουν. Για το γεγονός ότι ζούμε σχετικά ασφαλείς, χωρίς το άγχος της καθημερινής επιβίωσης, την ώρα που δισεκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν. Γιατί ζούμε σε ένα σύστημα χωρίς εναλλακτικές, όπου οι άνθρωποι γεννιούνται ταυτόχρονα ένοχοι, συνένοχοι και θύματα.

Στον δυτικό κόσμο, και μόνο που αναπνέεις, είσαι συνένοχος στην καταστροφή του πλανήτη και τη μιζέρια των 2/3 του πληθυσμού του, στην εκμετάλλευση, στον πόλεμο, σε όλα. Άσχετα αν γεννήθηκες μέσα σε αυτή τη σαπίλα, άσχετα αν δεν σε ρώτησε ποτέ κανένας.

Λες και εμείς αποφασίζουμε για τα πράγματα.

Τι προσδοκούμε αλήθεια, παρά έναν καλύτερο κόσμο, χωρίς βία, χωρίς φτώχεια, χωρίς ανούσιο θάνατο, χωρίς αδικία, χωρίς εκμετάλλευση, χωρίς διακρίσεις, χωρίς προκαταλήψεις, χωρίς, χωρίς, χωρίς, πηγαίνοντας κόντρα σε τουλάχιστον 200.000 χρόνια ιστορικής συνέχειας.

Ας είμαστε ειλικρινείς. Στην ουσία, αυτό που προσδοκούμε, είναι μια ζωή χωρίς πόνο και οδύνη. Μια γαλήνια ζωή.

Αυτό που στ’ αλήθεια προσδοκούμε, είναι μια ζωή χωρίς άγχος, χωρίς ανησυχίες, χωρίς την οδύνη του κόσμου και της ζωής.

Μια μόνιμη κατάσταση ευχαρίστησης.

Από το μακρινό Αμστελόδαμο, πάντα με αγάπη,

Κώστας

(Φίλε Κώστα, δεν είναι κακό να διαφωνούμε, ούτε να αντιλαμβανόμαστε με διαφορετικό τρόπο τις λέξεις. Ο Ηλίας είναι προφανές πως αντιλαμβάνεται την αποδοχή με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που την αντιλαμβάνεται ο Βασίλης. Εγώ την αντιλαμβάνομαι όπως εσύ και ο Βασίλης, το κείμενο του οποίου για την αποδοχή με βοήθησε πολύ. Άλλωστε, εγώ είχα ζητήσει από τον Βασίλη -που είναι ψυχίατρος- τι κάνει ένας άνθρωπος όταν συμβαίνουν τραγικά πράγματα και αισθάνεται ανήμπορος -ή είναι- ανήμπορος να τα αλλάξει. Και του το είχα ζητήσει, γιατί δεν την πάλευα πια. Θα έσκαγα. Αλλά και η Ελένη αντιλαμβάνεται την αποδοχή σαν παραίτηση. Κώστα, το κείμενό σου είναι εξαιρετικό. Θα το ζήλεψε και ο Άρης. Ουσιαστικά, όλοι είμαστε στην αποδοχή. Απλά, για κάποιους από εμάς πέφτει βαριά η διαπίστωση πως είναι ακριβώς όπως τα γράφεις. Και βέβαια, ο καθένας όπως μπορεί για να ισορροπεί και να μην τρελαίνεται. Η ισορροπία είναι προσωπική κατάσταση. Εγώ, σε προσωπικό επίπεδο, θέλω να πάω και πέρα από την αποδοχή. Στην παράδοση. Εκεί είναι η ελευθερία. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, τουλάχιστον. Να είσαι καλά, Κώστα. Την αγάπη μου.)

Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου

Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.