Η αλήθεια δεν έχει χρώμα (Νο 2)

Αγαπημένε μας πιτσιρίκο
Πριν από ένα χρόνο περίπου, σου είχα στείλει ένα κείμενό μου και το ανάρτησες (σε ευχαριστώ πολύ που μας δίνεις βήμα…). Μάλιστα το είχα στείλει χωρίς επικεφαλίδα, οπότε το ανάρτησες με τον πετυχημένο – για μένα- τίτλο «Η αλήθεια δεν έχει χρώμα».

Τις επόμενες μέρες σου είχα στείλει ένα email, ρωτώντας αν θα σε ενδιέφερε για το blog μια συνέχεια των σκέψεών μου και με ενθάρρυνες, όμως πολύ σοβαρά πολύ προσωπικά προβλήματα -που κόντεψαν να με στείλουν, κυριολεκτικά- με έκαναν να χαθώ από τον κόσμο για πολύ καιρό. Επανέκαμψα, όμως, ίσως όχι ακόμα δυνατότερος όπως λένε, αλλά ελπίζω λίγο σοφότερος.

Στο κείμενο εκείνο διατύπωνα την άποψη ότι, από τη στιγμή που στη Δύση, υπό την επήρεια της μέθης που προκάλεσε η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, στράφηκε προς τον ολιγαρχικό καπιταλισμό, καθιστώντας σταδιακά τους δημοκρατικούς θεσμούς μια επίφαση, η Κίνα -με παράδοση αιώνων στην ολιγαρχία και έχοντας ανοίξει συνειδητά τα σύνορά της προς τις αγορές, με απόφαση που έλαβε τη δεκαετία του ’70- είχε το συγκριτικό πλεονέκτημα.

Έγραφα λοιπόν πως, αν θέλουμε να δούμε πού πηγαίνει η Δύση κοινωνικά, θα έπρεπε να δούμε την «πρωτοπόρο» κινέζικη κοινωνία, και όλα θα φαίνονταν διάφανα.

Σε αυτό το πλαίσιο, σε ό,τι αφορά το ζήτημα της πανδημίας, έγραφα συγκεκριμένα:

«Πάντως, όσο η πανδημία σοβεί, είναι εύκολο να προβλέψει κανείς το ακόλουθο: ανεξάρτητα από τον αριθμό κρουσμάτων και νεκρών, η Κίνα θα υποβαθμίζει το πρόβλημά της και θα παίρνει όσο το δυνατόν λιγότερα μέτρα. Ταυτόχρονα, στη Δύση θα κυριαρχεί η τρομολαγνεία των Μ.Μ.Ε., ενώ τα μέτρα περιορισμού των πολιτών θα προβάλλονται ως η αναγκαία αλλά και ιδιαίτερα αποτελεσματική συγκολλητική ουσία που μας ενώνει.»

Δυστυχώς, ένα χρόνο αργότερα, μοιάζει πως η πρόβλεψη ήταν μάλλον σωστή.

Μιας και πλέον οι Η.Π.Α., με ξεκάθαρη ρητορική, περιγράφουν την Κίνα ως τον κύριο εχθρό της νέας παγκόσμιας τάξης, ίσως αξίζει να γνωρίσουμε την Κίνα λίγο καλύτερα. Άλλωστε, όπως λένε, «γνώρισε τον εχθρό σου καλύτερα από το φίλο σου».

(Ξέρω πως ζούμε πλέον στην εποχή της ατάκας, αλλά κάποια βασικά ιστορικά στοιχεία είναι απαραίτητα… λίγη υπομονή λοιπόν)

Για να αναζητήσει κανείς τη φιλοσοφική βάση της οργάνωσης της κινέζικης κοινωνίας, μπορεί να ανατρέξει σε εκείνο το εξαιρετικό βιβλιαράκι του Λάο Τσε, το «Ταο Τε Κινγκ» (5ος αιώνας π.Χ.).

Στις αρχές του Ταοϊσμού, που περιγράφονται εκεί, βασίστηκε παράλληλα ο Κομφούκιος για να περιγράψει στα «Ανάλεκτα» την οργάνωση της ιδανικής κοινωνίας.

Μάλιστα, ο Κομφούκιος προτείνει για την κοινωνία μια πολύ συγκεκριμένη και λεπτομερή δομή, με τεράστια γραφειοκρατία και σαφή ιεραρχία, στην κορυφή της οποίας βρίσκεται ο αυτοκράτορας, που έχει το ηθικό πλεονέκτημα, αλλά και οφείλει με τις πράξεις του να αποδεικνύει ότι το διατηρεί.

Η πρόταση του Κομφούκιου δεν έμεινε θεωρητική: ως δάσκαλος, δίδαξε παιδιά των αριστοκρατικών οικογενειών, έζησε στη πρωτεύουσα, και στο αποκορύφωμα της επιρροής του διορίστηκε από τον αυτοκράτορα Υπουργός Δημόσιων Έργων και ακόλουθα Υπουργός Δικαιοσύνης.

Η αυτοκρατορία οργανώθηκε με βάση τις αρχές αυτές και, από ό,τι αντιλαμβάνομαι, καθώς υπήρχε σαφές και σταθερό μοντέλο οργάνωσης (για μια τεράστια έκταση με εξίσου τεράστιο πληθυσμό), κάτι που έλειπε στον υπόλοιπο κόσμο, η Κίνα έγινε για αιώνες η ισχυρότερη δομή του γνωστού κόσμου, προφανώς και με την ισχυρότερη οικονομία.

Η στάση της, όμως, βασισμένη στις αρχές αυτές, δεν ήταν επεκτατική. Δεν έγινε γνωστή για ιδιαίτερους επεκτατικούς πολέμους, ούτε για βίαιη ίδρυση αποικιών.

Και κάπως έτσι, διαμορφώθηκε μέσα στους αιώνες μια κινέζικη αυτο-εικόνα ανωτερότητας, ενδεχομένως με αρκετή δόση αλαζονείας, αλλά χωρίς διάθεση επιβολής του μοντέλου προς τα έξω. Αν οι ξένοι ήθελαν, ας προσπαθούσαν να τους μοιάσουν.

Αυτά διατηρήθηκαν για αιώνες, και συγκεκριμένα μέχρι τον δέκατο ένατο αιώνα και τους δύο πολέμους του οπίου.

Τότε, κυρίως επειδή οι Άγγλοι από τη μία είχαν αναπτύξει προσοδοφόρο εμπόριο με την Κίνα, από την άλλη όμως προσέκρουαν στην άρνηση του Κινέζου αυτοκράτορα να εμπορευθεί με εμπορικό έλλειμα, με αποτέλεσμα να έχουν καταστροφικό έλλειμμα αυτοί -κατά βάση, το δουλεμπόριο τους έσωζε-, κατέφυγαν στην ιδέα να ενισχύσουν μια ήδη υπάρχουσα εμπορική δραστηριότητα και πλημμύρισαν την Κίνα με όπιο.

Προσδοκούσαν ότι αυτό θα την αποσάθρωνε κοινωνικά, και ταυτόχρονα ήταν και πολύ προσοδοφόρα μπίζνα. Με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια δηλαδή.

Όπως γρήγορα αποδείχθηκε, δεν είχαν άδικο ως προς τις επιπτώσεις. Ο Κινέζος αυτοκράτορας προσπάθησε να σταματήσει την εισαγωγή του οπίου, και αναγκάστηκε να φτάσει, μετά από αλλεπάλληλες προειδοποιήσεις, στη δέσμευση καραβιών που το μετέφεραν.

Τότε ο Τύπος στη Γηραιά Αλβιώνα έγραψε για απρόκλητη επίθεση των Κινέζων στο βρετανικό εμπόριο και άδικη δέσμευση βρετανικών εμπορευμάτων, χωρίς βέβαια να αναφέρει τη φύση του εμπορεύματος.

Ακολούθησε ο –πρωτόγνωρος και αδιανόητος, έως τότε για τους Κινέζους – βομβαρδισμός λιμανιών της Κίνας και η συντριπτική ήττα τους.

Από τότε έγινε π.χ. το Χονγκ Κονγκ βρετανικό έδαφος, και ιδρύθηκε η Hongkong and Shanghai Banking Corporation, η πανίσχυρη έως και σήμερα ΗSBC.

Δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται, όμως, και σύντομα ακολούθησαν και άλλες χώρες το παράδειγμα της Βρετανίας. Γάλλοι, Ρώσοι, Ιάπωνες και άλλοι, μέσα σε λίγες δεκαετίες, συρρίκνωσαν απίστευτα την έκταση της κινέζικων εδαφών, μετέτρεψαν τον αυτοκράτορα σε ανδρείκελο και πίεσαν με αρκετή επιτυχία για τη δυτικοποίηση της κοινωνίας και, με λιγότερη επιτυχία, για τον εκχριστιανισμό της.

Όλα αυτά, όμως, δεν διαγράφηκαν από τη κινέζικη ιστορική συνείδηση. Μπορεί να έπληξαν βαριά την ισχύ της Κίνας, όμως έπληξαν λιγότερο την αίσθηση της ηθικής τους υπεροχής.

Οι ανακατατάξεις του εικοστού αιώνα έφεραν την ευκαιρία για ανασύνταξη, και το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας μπόρεσε να οργανωθεί γρήγορα στη βάση της κομφουκιανικής γραφειοκρατίας που διαπνέει τη νοοτροπία του μέσου Κινέζου, γι’ αυτό και δεν έχει καταλυθεί μέχρι και σήμερα.

Τη δεκαετία του ’70, η απόφαση της Κίνας για σταδιακή είσοδο στις δυτικές αγορές, δημιούργησε στη Δύση την αίσθηση ότι θα ερχόταν και αντίστοιχος εκδημοκρατισμός, οπότε η ανάπτυξη θα έφερνε πλέον και την άλωση της κινέζικης κοινωνίας.

Είχαν δίκιο μέχρι ενός βαθμού, και σύντομα αναπτύχθηκαν στους Κινέζους φιλελεύθερες τάσεις, όμως το παιχνίδι σύντομα τελείωσε με τα γεγονότα της Τιέν Αν Μεν.

Αξίζει να θυμηθούμε με πόση ένταση προβλήθηκαν τα γεγονότα εκείνα στα δυτικά ΜΜΕ, ως φρικιαστική αντιδημοκρατική πρακτική -που ήταν-, σε αντίθεση με σημερινές αντιδημοκρατικές πρακτικές της Κίνας (στρατόπεδα συγκέντρωσης Ουιγούρων,Social Credit System κλπ) που δεν προβάλλονται καθόλου (αφού είναι πρακτικές που πλέον η δυτική ελίτ προσποιούνταν κάποτε πως εχθρεύεται, αλλά καλείται τώρα να αντιγράψει).

Κατά τη γνώμη μου, εκείνες οι ημέρες του 1989 σηματοδοτούν το τέλος του εκδημοκρατισμού της Κίνας και, κατά συνέπεια, τον εξαναγκασμό της Δύσης να επιταχύνει την, ούτως ή άλλως πορεία της προς την ολιγαρχία.

Δεν ξέρω αν αυτή η «ιδεολογική νίκη» της Κίνας ήταν αποτέλεσμα δαιμόνιου σχεδίου του κόμματος ή άλλων δυνάμεων που ώθησαν σε αυτή την εξέλιξη. Πάντως, αξίζει να ρίξει κανείς μια ματιά στην Τέχνη του Πολέμου, του Sun Tzu.

To βιβλίο βασίζεται στις αρχές του Ταοϊσμού, και αντιμετωπίζει τον πόλεμο όχι όπως εμείς στη Δύση, αλλά ως μια μακροχρόνια διαδικασία, που μπορεί εύκολα να διαρκεί δεκαετίες, και περιλαμβάνει και φαινομενικά «ειρηνικές» περιόδους.

Επίσης, αντιμετωπίζει τη μάχη ως το τελευταίο μέσο στο οποίο πρέπει κανείς να καταφύγει, αφού προηγουμένως προσπαθήσει να κερδίσει τον πόλεμο αναίμακτα, έξυπνα και χωρίς τις αναπόφευκτες απώλειες.

Εκεί, συναντά κανείς το εξής απόφθεγμα: «Προσέλκυσέ τους με την προοπτική του κέρδους, και θα τους νικήσεις με τη σύγχυση».

Και ασφαλώς, από την δεκαετία του ’80, η προοπτική του κέρδους προσέλκυσε τους δυτικούς όπως τα χαϊμαλιά τους ινδιάνους, όμως σήμερα είναι φανερό ότι η Δύση, σε όλο της το φάσμα, βρίσκεται σε σύγχυση.

Δεν ήταν ελεύθερες αγορές αυτό που βιώσαμε, όσο και αν μας το πλασάρουν έτσι.

Σε μια πραγματικά ελεύθερη αγορά, αν μια αμερικάνικη εταιρεία μπορούσε να εγκαθίσταται στην Κίνα, θα έπρεπε ταυτόχρονα ο ΟΠΟΙΟΣΔΗΠΟΤΕ Κινέζος να κάνει αν θέλει τη βαλίτσα του και να πηγαίνει να ζήσει στην Αμερική. Χωρίς προϋποθέσεις. Αυτό όμως δεν το θέλησαν ούτε η κοντόφθαλμη δυτική ελίτ, ούτε η –πονηρότερη ίσως– αντίστοιχη κινέζικη ελίτ. Οπότε τώρα, σύγχυση.

Στις ολοένα και πιο βίαιες καταστάσεις που ζούμε στη Δύση σήμερα, νιώθω πως κυρίαρχο χαρακτηριστικό είναι ότι δεν υπάρχει οργανωτική απάντηση στο ερώτημα «τι προτείνετε;», με αποτέλεσμα να γίνεται απολύτως ουσιαστικό το «να τους γαμήσoυμε την Παναγία».

Ερχόμενοι στα δικά μας, αν και μοιάζει ότι κάτι τέτοιο πάει να γίνει τις τελευταίες εβδομάδες στην ελληνική κοινωνία, κυρίως σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, πιστεύω πως έχεις δίκιο όταν λες ότι ίσως όλα όσα γίνονται τώρα είναι στο πλαίσιο μιας εκτόνωσης από το λοκντάουν.

Φοβάμαι πως, αντί να τους γαμήσoυμε την όποια Παναγία, μάλλον -όπως όλες οι κοινωνίες στη Δύση- σταδιακά βυθιζόμαστε σε μια κατάσταση που θα προσομοιάζει το τέλος της ταινίας Joker: ίσως στο τέλος, απλά θα κοπανιόμαστε μεταξύ μας.

Γ.Ζ.

Υ.Γ. 1 Κάτι που μου προκάλεσε κλαυσίγελο… Στο περσινό κείμενο, έγραφα: «όλα αυτά ακούγονται εξαιρετικά ζοφερά. Όμως, η αισιοδοξία και η απαισιοδοξία δεν αποτελούν παρά συναισθηματικούς χρωματισμούς που δίνουμε στην αλήθεια. Η αλήθεια δεν έχει χρώμα. Η αλήθεια αποτελεί την πλατιά βάση μιας πυραμίδας, ενώ τα όνειρά μας πατούν πάνω σε αυτή τη βάση, υψώνονται και φτάνουν ως την κορυφή. Καλό είναι να μην αναστρέφουμε αυτή την πυραμίδα. Αν το κάνουμε, το βάρος της πραγματικότητας γρήγορα θα συνθλίψει την ομορφιά, για όσους ακόμη μπορούν και τη βλέπουν.» Το κύριο σχόλιο που πήρα από κοντινούς μου ανθρώπους, που το διάβασαν, ήταν ότι είχε ενδιαφέρουσες σκέψεις, αλλά το βρήκαν απαισιόδοξο. Παραδίδομαι στην ανθρώπινη φύση!!!

Υ.Γ.2 Δεν νομίζω πως αποτύχαμε να κάνουμε ένα ανεξάρτητο μέσο ενημέρωσης στον τόπο μας. Το έκανες εσύ, και έχει τη φύση και το μέγεθος που μας αναλογεί.

(Αγαπητέ φίλε, ζούμε την απόλυτη σύγχυση. Βεβαιότητες δεκαετιών έχουν πάει στον διάολο. Αυτή είναι μια πολύ καλή εποχή για να σκεφτούμε και να συζητήσουμε μεταξύ μας. Δεν βλέπω τέτοια διάθεση. Μάλλον, μας λείπουν τα εφόδια, για να σκεφτούμε και να συζητήσουμε. Είναι πιο εύκολο για πολλούς να επιμένουν στις βεβαιότητες και τις συνήθειες που διαλύθηκαν. Αυτό δεν θα τους οφελήσει σε τίποτα. Όσο για τους Κινέζους, με εξαίρεση τον Κινέζο σύζυγο μιας φίλης που ήταν διπλωμάτης στην Ευρώπη, δεν κατάφερα ποτέ να επικοινωνήσω και να κάνω μια συζήτηση με κάποιο νόημα. Και δεν με ενθουσιάζει η ιδέα να επισκεφτώ την Κίνα. Άλλωστε, η Κίνα είναι παντού τώρα. Η ομορφιά είναι γύρω μας αλλά τα μάτια και οι ψυχές έχουν συνηθίσει την ασχήμια. Να είστε καλά. Την αγάπη μου.)

Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου

Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.

H αναδημοσίευση των κειμένων του pitsirikos.net επιτρέπεται μόνο κατόπιν άδειας. Επικοινωνήστε στο pitsiriko@gmail.com.