Τα διαφορετικά πρόσωπα του «κακού»

Μια χώρα πνιγμένη στο μίσος για τον αλλόθρησκο και τον ομόθρησκο, για τον συντοπίτη και τον ξένο. Όλοι τσακώνονται με όλους για θέματα που τους αφορούν και για θέματα που δεν θα έπρεπε να τους αφορούν καθόλου.

Όλοι σιχαίνονται τον διπλανό τους και τον φθονούν είτε γιατί έχει ένα πιρούνι παραπάνω από το δικό τους είτε γιατί ενώ δεν του έχει μείνει κανένα πιρούνι στέκεται ακόμα όρθιος χωρίς να μυξοκλαίγεται ή να μεμψιμοιρεί.

Ο άλλος έφυγε μα εγώ είμαι ακόμα εδώ, οπότε εύχομαι να φτύνει αίμα στην Εσπερία όπου βρίσκεται.

Ο άλλος έμεινε μα εγώ γλίτωσα και τώρα μονάχα για τον ψόφο του περιμένω να διαβάσω στο ίντερνετ.

Η χώρα πεθαίνει και πάνω στον επιθανάτιο της ρόγχο της βγάζει τον πραγματικό –κρυμμένο στα χρόνια της επίπλαστης ευμάρειας– της εαυτό της.

Όπως στην ιστορία που κάποτε διάβασα –νομίζω ένα κείμενο του Τσαγκαρουσιάνου– για τον προύχοντα του χωριού, τον σεβάσμιο πάτερ-φαμίλια που στα τελευταία του φώναζε δυνατά «θέλω πoύτσο» κάνοντας τα παιδιά και τα εγγόνια του να κοκκινίζουν από ντροπή.

Ντρεπόντουσαν οι ταλαίπωροι γιατί κινδύνευε να αποκαλυφθεί το οικογενειακό τους μυστικό την ύστατη ώρα.

Μια χώρα λοιπόν με έναν λαό πνιγμένο στα ανομολόγητα απωθημένα του για τον εαυτό, τον πλησίον, τον ξένο, τον εχθρό και τον φίλο.

Για τους περισσότερους από μας δεν υπάρχουν οι έννοιες «συμφιλίωση», «συνύπαρξη» κι «αποδοχή της διαφορετικότητας του άλλου», παρά μονάχα ως φιλολογικές εκφράσεις.

Στην αληθινή ζωή, η επιδίωξη είναι μονάχα μία και συνήθως απλή. «Υποταγή».

Ο άλλος που ζει δίπλα μας –στο σπίτι, στην εργασία, στην κοινωνία– οφείλει να υποτάξει την διαφορετικότητα του στην φυλή, στο φύλο, στην θρησκεία, και στον τρόπο ζωής του, στην «κανονικότητα» που ορίζεται από τις δικές μας πεποιθήσεις και ιδεοληψίες.

Δεν μπορεί να είναι και το ένα και το άλλο.

Τελευταίο παράδειγμα η καμπάνα του «τουρκοφάγου» Καμμένου στους Έλληνες πολίτες που υπηρετούν την θητεία τους στον ελληνικό στρατό και στις selfie που έβγαζαν μεταξύ τους σχημάτισαν με τα χέρια τους τον «Αλβανικό αετό».

Δεν μπορεί εκείνοι που γεννήθηκαν από γονείς Αλβανούς στην Ελλάδα να αγαπούν και τις δύο χώρες.

Όπως δεν μπορεί να είναι κάποια/ κάποιος ομοφυλόφιλος και καλός γονιός συνάμα.

Όπως δεν μπορεί να είναι άθεος και καλός άνθρωπος.

Στην νοοτροπία της σύγχρονης Ελλάδας το «και» δεν υφίσταται ούτε ως πιθανότητα.

Έχει αντικατασταθεί από το διαζευκτικό «ή» που μετατρέπει την σύγκρουση μέσα στην κοινωνία σε μια κανονική κατάσταση και κάνει την φασιστική νοοτροπία και συμπεριφορά να μοιάζει σαν κάτι σχεδόν το φυσιολογικό κι αναμενόμενο.

Τα φαινόμενα αυτά δεν ανθούν βέβαια μονάχα στην Ελλάδα. Υπάρχουν παντού στον Δυτικό κόσμο.

Σχετικά πρόσφατα διάβασα τα αποτελέσματα μιας έρευνας που έλαβε χώρα σε πολλές χώρες του ΟΟΣΑ ταυτόχρονα και εξέταζε διάφορες παραμέτρους της συμπεριφοράς και της νοοτροπίας των λαών της προηγμένης Δύσης πάνω σε διάφορα κοινωνικά ζητήματα.

Ήταν πχ σοκαριστικό να βλέπεις ότι το ποσοστό των ανθρώπων που δεν αποδέχονταν τους ομοφυλόφιλους ή που ήταν απόλυτα ενάντιοι στις εκτρώσεις να αγγίζει το 40% σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ.

Καμία σχέση η πραγματική ζωή με το lifestyle των αστέρων του Hollywood και της Pop-Rock.

Σε άλλες δυτικές χώρες, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, τα πράγματα ήταν πολύ καλύτερα όσο αφορά αυτά τα ζητήματα· γινόντουσαν, όμως, σχεδόν σχιζοφρενικά στα ερωτήματα που αφορούσαν την επίδραση που είχαν οι ξένοι και ιδίως οι μουσουλμάνοι στο εσωτερικό των χωρών τους.

Γάλλοι και Γερμανοί έβλεπαν σχεδόν τρεις φορές περισσότερους μουσουλμάνους στις χώρες τους από όσους υπάρχουν στην πραγματικότητα.

Όταν μάλιστα οι ερευνητές ρωτούσαν για το πώς φαντάζονταν τις χώρες τους μετά από 20 ή 30 χρόνια πολλοί μιλούσαν για την … ισλαμική δημοκρατία της Γερμανίας και την “jamahiriya” της Γαλλίας.

Στην πραγματικότητα, το ποσοστό του μουσουλμανικού πληθυσμού σε αυτές τις δυο χώρες κυμαίνονται μεταξύ 5% (Γερμανία) και 7.5% (Γαλλία).

Οι επιστήμονες με τα μοντέλα προβολής που χρησιμοποιούν για το μέλλον θεωρούν ότι δεν πρόκειται να παρατηρηθούν μεταβολές μεγαλύτερες από το 1%.

Κι όμως, οι «ψημένοι» στον σεβασμό της διαφορετικότητας Ευρωπαίοι έβλεπαν με τρόμο την …ισλαμοποίηση των κρατών τους να πλησιάζει.

Τι είναι αυτό, όμως, που γεννά και διογκώνει αυτόν τον μαζικό παραλογισμό;

Είναι μάλλον δύσκολο να απαντήσει κανείς σε αυτό το ερώτημα, μπορεί όμως να ρίξει λίγο φως πάνω σε ορισμένα ζητήματα που επηρεάζουν και παίζουν ρόλο στην διαμόρφωση τέτοιων –και συχνά παράλογα «ήρεμων» επιθετικών– συμπεριφορών.

Οι αιώνες της προτεσταντικής ηθικής και η -επακόλουθη της βιομηχανικής επανάστασης- «αγιοποίηση» της κρατικής εξουσίας έχει δημιουργήσει μια αντίληψη του καθήκοντος που συνήθως υπηρετεί την ομαλότητα της κανονικής κοινωνικής ζωής, ενίοτε όμως γίνεται και το καλύτερο εργαλείο στην αποανθρωποποίηση του ανθρώπου.

Η Γερμανίδα –Εβραία στην καταγωγή– συγγραφέας και φιλόσοφος Hannah Arend παρακολουθεί στις αρχές της δεκαετίας του ’60, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την δίκη του ναζί εγκληματία πολέμου Άιχμαν τον οποίον είχαν συλλάβει στην Λατινική Αμερική οι πράκτορες της Μοσάντ και τον είχαν μεταφέρει στο Τελ Αβίβ για να δικαστεί.

Η Αρέντ είναι συγκλονισμένη από μια τρομακτική διαπίστωση την οποία βέβαια υποπτευόταν από παλαιότερα αλλά τώρα την επιβεβαιώνει και την καταγράφει στο βιβλίο που έγραψε για την υπόθεση αυτή.

Ο Άιχμαν είναι ένας υπερβολικά κανονικός άνθρωπος. Ένας άνθρωπος της διπλανής πόρτας.

Ένας άνθρωπος του «καθήκοντος» που σχεδόν δεν αντιλαμβάνεται το μέγεθος των εγκλημάτων του, αφού «απλά ακολουθούσε και υπάκουε τις εκ των άνωθεν εντολές».

Δεν επρόκειτο δηλαδή για κάποιον σχιζοφρενή αλλά για έναν ευσυνείδητο υπάλληλο του συστήματος.

Η διαπίστωση είναι φυσικά τρομακτική για όποιον μπορεί να δει το ζήτημα σε όλες τις πιθανές εκδοχές της «κανονικότητας».

Ο προϊστάμενος ή ο γείτονας -που ενδεχομένως σέβεσαι και θαυμάζεις- μπορεί να γίνει ο αυριανός σου διώκτης, ο δολοφόνος του παιδιού σου, χωρίς να είναι απαραίτητο ούτε να σε μισεί, ούτε καν να σε απεχθάνεται. Μπορεί μάλιστα και να σε βρίσκει και εξαιρετικά συμπαθή.

Τα γράφω αυτά για να πω πως το «κακό» μπορεί να έχει πολλά πρόσωπα.

Το μίσος και ο φθόνος είναι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζει την οργή του ο αμόρφωτος αγροίκος του Νότου, όταν η οικονομική κρίση τον εξαθλιώνει.

Υπάρχει, όμως, και η άλλη πλευρά του νομίσματος που οδηγεί στο έγκλημα όχι ως αποτέλεσμα μιας συναισθηματικής έκρηξης αλλά ως επακόλουθο ενός σχεδιασμού, ενός πλάνου, που στηρίζεται σε μια λανθασμένη εκτίμηση, σε έναν κατασκευασμένο εχθρό.

Ο πλασματικός κίνδυνος του Ισλάμ απλώνει πια μια σκιά πάνω στις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης που μοιάζει όλο και περισσότερο με την παλαιότερη αντίληψη περί του «Εβραϊκού κινδύνου».

Όταν βαθύνει η οικονομική κρίση στις χώρες αυτές, θα πάρουν θέση ξανά τα γνωστά στρατιωτάκια μπροστά στις μηχανές που αλέθουν τις ανθρώπινες υπάρξεις.

Και τότε θα ανατριχιάσουν πολλοί από εκείνους που σήμερα αδιαφορούν ή κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν περί τίνος πρόκειται.

Κι όπως συνήθως συμβαίνει, θα είναι και τότε πολύ αργά.

Φιλιά από την Εσπερία

Ηλίας

Υ.Γ. Μια ωραία και εξαιρετικά διδακτική ταινία για όλο αυτό που περιέγραψα παραπάνω είναι το «Μουσικό κουτί» του δικού μας Κώστα Γαβρά. Δείτε την.

(Αγαπητέ Ηλία, διδάσκονται οι άνθρωποι το μίσος, άρα μπορούν να διδαχτούν και την αγάπη. Όταν γεννιούνται οι άνθρωποι, δεν μισούν κανέναν. Δεν έχω δει ποτέ ένα μωρό να μισεί κάποιον. Οπότε, έχει δίκιο ο Ρουσό, όταν λέει πως ο άνθρωπος γεννιέται καλός και η κοινωνία τον καταστρέφει. Ηλία, νομίζω πως ο παππούς που πέθαινε φώναζε “γαμήστε με, γαμήστε με”. Αλλά καταπιεζόταν ο παππούς επειδή ζούμε σε κοινωνίες που δεν έχουν ακόμα ξεχωρίσει την ιδιωτική ζωή και το κρεβάτι κάποιου από την προσωπικότητά του και τον χαρακτήρα του. Θα μπορούσε να μας μάθει κάτι επ’ αυτού η αρχαία Αθήνα, όπου το κριτήριο ήταν να είναι κάποιος καλός πολίτης. Επίσης, θα μπορούσε να μας μάθει κάτι η δήλωση του Στέλιου Καζαντζίδη πως ο μόνος πραγματικός άντρας που γνώρισε στη μουσική βιομηχανία ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις. Ηλία, εγώ σου προτείνω να δεις το “Look who’s back”. Ο Χίτλερ επιστρέφει στη σημερινή Γερμανία, γυρίζει τη χώρα, μιλάει με τους ανθρώπους, εμφανίζεται στην τηλεόραση και κάνει μερικές πολύ εύστοχες παρατηρήσεις για τη σημερινή Γερμανία. Πολύ έξυπνη ταινία. Ηλία, δεν σου κρύβω πως αναζητώ τρόπο να κρατήσω την κακία μακριά μου. Τα τελευταία τα χρόνια το μπλογκ ξέφυγε -είναι πια εκατομμύρια οι μοναδικοί αναγνώστες- και έχει γίνει πολύ κουραστική η καφρίλα πολλών Ελλήνων. Δεν μπορώ να τους βοηθήσω -άλλωστε μοιάζουν ευτυχισμένοι που είναι κάφροι-, μπορώ όμως να τους αποφύγω. Η ελληνική κοινωνία είναι πολύ τοξική πια. Στην πέφτουν ακόμα και οι άνθρωποι που βοήθησες. Το κακό έρχεται με φόρα και πολλοί Έλληνες μοιάζουν να το απολαμβάνουν. Περαστικά τους. Πάντως, είναι εντυπωσιακό πόσοι άνθρωποι δεν κοιτούν να δουλέψουν με τον εαυτό τους και να τον βελτιώσουν αλλά προτιμούν να ασχολούνται με τους άλλους. Κακό χωριό τα λίγα σπίτια. Να είσαι καλά, Ηλία.)

Το pitsirikos.net χρειάζεται τη βοήθειά σου

Στήριξε οικονομικά το pitsirikos.net, αν θεωρείς πως καλό είναι να υπάρχουν στην Ελλάδα και κάποιες φωνές που δεν δουλεύουν για τον Μαρινάκη, τον Αλαφούζο, τον Σαββίδη και τα άλλα παιδιά, οπότε μπορεί να διαβάσεις ή να ακούσεις κάτι διαφορετικό από αυτό που συμφέρει τους ολιγάρχες. Οι τρόποι στήριξης εδώ.

H αναδημοσίευση των κειμένων του pitsirikos.net επιτρέπεται μόνο κατόπιν άδειας. Επικοινωνήστε στο pitsiriko@gmail.com.